10 kinh nghiệm chính sách thuế từ các nước để tối ưu thuế mà vẫn đảm bảo đời sống nhân dân cũng như khuyến khích kinh doanh sáng tạo của cải vật chất
vì chính sách thuế không chỉ là công cụ thu ngân sách, mà còn là đòn bẩy phát triển năng lực sản xuất, đổi mới sáng tạo và bảo đảm công bằng xã hội.
Dưới đây là 10 kinh nghiệm quốc tế tiêu biểu mà Việt Nam có thể học hỏi để vừa tối ưu thu thuế, vừa nuôi dưỡng khu vực kinh tế năng động, sáng tạo và nhân văn:
🌏 10 KINH NGHIỆM CHÍNH SÁCH THUẾ TỐI ƯU TỪ CÁC NƯỚC
| # | Kinh nghiệm quốc tế | Mô tả cụ thể & Bài học cho Việt Nam |
|---|---|---|
| 1. Ngưỡng miễn thuế gắn với chuẩn sống tối thiểu (Singapore, Nhật Bản) | Các nước xác định ngưỡng chịu thuế dựa trên chi phí sinh hoạt tối thiểu của người dân đô thị – không cố định cứng. Ví dụ: Singapore miễn thuế cho thu nhập <20.000 SGD/năm (~350 triệu VND). | 👉 Việt Nam nên nâng ngưỡng miễn thuế hộ cá thể lên 500–700 triệu/năm, tương ứng mức sống trung bình đô thị. |
| 2. Thuế lũy tiến nhẹ và linh hoạt theo quy mô (Hàn Quốc, Thái Lan) | Hàn Quốc áp dụng 5 bậc thuế thu nhập DN nhỏ, từ 5% đến 22%. Thái Lan chỉ thu 0–3% cho DN doanh thu <2 triệu baht/năm (~1,3 tỷ VND). | 👉 Nên thiết kế 3–5 bậc thuế khoán lũy tiến cho hộ cá thể để tránh bóp nghẹt nhóm nhỏ. |
| 3. Ưu đãi “khởi nghiệp 2 năm đầu” (Pháp, Đức) | Doanh nghiệp mới thành lập được miễn hoặc giảm 50–100% thuế trong 1–2 năm đầu, giúp họ có tích lũy vốn hoạt động. | 👉 Hộ kinh doanh mới đăng ký hoặc DN mới chuyển đổi nên được miễn thuế 2 năm đầu để khuyến khích “ra ánh sáng”. |
| 4. Hóa đơn điện tử & hoàn thuế khuyến khích (Hàn Quốc, Chile) | Áp dụng POS/QR hóa đơn điện tử để minh bạch doanh thu, đổi lại người dân được hoàn thuế nhỏ (1–2%) nếu khai báo đầy đủ. | 👉 Vừa chống thất thu, vừa khiến dân “tự nguyện” khai đúng doanh thu. |
| 5. Thuế ưu đãi cho ngành sáng tạo và đổi mới (Mỹ, Israel) | Mỹ có “R&D Tax Credit” – giảm 10–20% thuế cho chi phí nghiên cứu, khởi nghiệp công nghệ. Israel giảm thuế lợi nhuận từ sản phẩm sáng tạo. | 👉 Việt Nam nên có ưu đãi thuế riêng cho hộ/DN đầu tư công nghệ hoặc sản phẩm đổi mới. |
| 6. Thuế địa phương giữ lại một phần (Trung Quốc, Indonesia) | Một phần thuế hộ cá thể và DN nhỏ được để lại cho chính quyền địa phương (10–30%) để tái đầu tư hạ tầng và hỗ trợ khởi nghiệp địa phương. | 👉 Giúp địa phương chủ động phát triển hệ sinh thái kinh doanh nhỏ thay vì chỉ thu nộp trung ương. |
| 7. Kết hợp thuế với bảo hiểm xã hội tự nguyện (Đức, Nhật) | Người tự kinh doanh có thể đóng gộp thuế + bảo hiểm với tỷ lệ linh hoạt (ví dụ 10% lợi nhuận), được khấu trừ thuế nếu tham gia an sinh. | 👉 Việt Nam nên cho phép khấu trừ thuế cho người đóng BHXH tự nguyện, khuyến khích chính thức hóa. |
| 8. Hỗ trợ kế toán và tư vấn thuế miễn phí (Anh, Canada) | Chính phủ cung cấp gói tư vấn miễn phí giúp hộ nhỏ khai thuế, lập sổ sách đơn giản qua nền tảng điện tử. | 👉 Giảm chi phí tuân thủ, khuyến khích người dân kê khai trung thực. |
| 9. Thưởng thuế minh bạch (Thụy Điển, Đan Mạch) | DN hoặc hộ khai thuế minh bạch 3 năm liên tiếp sẽ được giảm 10–20% thuế năm kế tiếp. | 👉 Áp dụng cơ chế “thưởng khai chuẩn” thay vì chỉ phạt khai sai. |
| 10. Thuế gắn với hạ tầng – dịch vụ (Phần Lan, Singapore) | Thuế thu được từ khu vực hộ nhỏ được tái đầu tư trực tiếp vào khu kinh doanh, như chợ sạch, kho lạnh, logistics, đào tạo kỹ năng. | 👉 Biến thuế thành công cụ “hợp tác cùng phát triển”, chứ không chỉ là nghĩa vụ. |
🧭 Nguyên tắc cốt lõi rút ra
“Thuế không phải để tận thu, mà để nuôi dưỡng nguồn thu.
Khi người dân thấy đóng thuế là để nhận lại dịch vụ tốt,
họ sẽ tự giác, sáng tạo và làm giàu chính đáng hơn.”
🇻🇳 Gợi ý mô hình cho Việt Nam
| Giai đoạn | Chính sách đề xuất | Mục tiêu |
|---|---|---|
| 2026–2027 | Nâng ngưỡng miễn thuế lên 500–700 triệu; áp dụng thuế lũy tiến 3 bậc | Bảo vệ hộ kinh doanh nhỏ |
| 2028–2030 | Kết nối hóa đơn điện tử toàn quốc, hoàn thuế khuyến khích khai chuẩn | Minh bạch hóa doanh thu |
| 2030 trở đi | Ưu đãi thuế R&D, đổi mới sáng tạo cho hộ và DN nhỏ | Xây dựng nền kinh tế sáng tạo và tự chủ |
