10 vấn đề lớn nhất của thế kỷ 21 - Thách thức toàn cầu
Nếu nhìn toàn cục, thế kỷ 21 (2000–2100) được xem là “thế kỷ của thách thức toàn cầu”, khi nhân loại đối mặt với những vấn đề vượt ngoài biên giới quốc gia. Dưới đây là 10 vấn đề lớn nhất, được nhiều học giả, Liên Hợp Quốc, Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) và các viện nghiên cứu hàng đầu nêu ra:
1. Biến đổi khí hậu & khủng hoảng môi trường
-
Nhiệt độ toàn cầu tăng, băng tan, nước biển dâng, thiên tai cực đoan.
-
Hậu quả: mất đất sống, khủng hoảng nông nghiệp, di dân môi trường.
2. Khủng hoảng năng lượng & chuyển dịch sang năng lượng sạch
-
Nguồn dầu khí hữu hạn + xung đột địa chính trị năng lượng.
-
Cuộc chạy đua năng lượng tái tạo, pin lưu trữ, hạt nhân thế hệ mới.
3. Dân số & nhân khẩu học
-
Một số khu vực (châu Phi, Nam Á) bùng nổ dân số → áp lực tài nguyên.
-
Ngược lại, các nước phát triển & Đông Á lại rơi vào “già hóa + tỷ lệ sinh thấp”.
4. Bất bình đẳng toàn cầu & nghèo đói kéo dài
-
Khoảng cách giàu nghèo ngày càng lớn (top 1% nắm phần lớn tài sản).
-
Tác động: xung đột xã hội, bất ổn chính trị, khó phát triển bền vững.
5. Khủng hoảng lương thực & nước sạch
-
Đất canh tác giảm, biến đổi khí hậu phá vỡ chuỗi cung ứng nông nghiệp.
-
Nước ngọt trở thành tài nguyên khan hiếm.
6. Cách mạng công nghệ (AI, sinh học, nano, robot)
-
Lợi ích: tăng năng suất, chữa bệnh, kéo dài tuổi thọ.
-
Nguy cơ: thất nghiệp quy mô lớn, “AI vượt kiểm soát”, vũ khí sinh học.
7. Xung đột địa chính trị & chiến tranh công nghệ
-
Mỹ – Trung – Nga – EU tranh giành ảnh hưởng.
-
Chiến tranh mạng, vũ khí AI, không gian vũ trụ trở thành “mặt trận mới”.
8. Khủng hoảng y tế toàn cầu & dịch bệnh mới nổi
-
COVID-19 chỉ là ví dụ.
-
Dịch bệnh tương lai (siêu vi khuẩn kháng thuốc, dịch từ biến đổi khí hậu) có thể nguy hiểm hơn.
9. Khủng hoảng niềm tin & giá trị xã hội
-
Gia tăng cực đoan chính trị, chia rẽ xã hội, tin giả, khủng hoảng tinh thần.
-
Mất niềm tin vào chính phủ, thể chế, và khủng hoảng bản sắc văn hóa.
10. Di cư & khủng hoảng tị nạn
-
Chiến tranh, khí hậu, bất bình đẳng khiến hàng trăm triệu người phải rời bỏ nơi sinh sống.
-
Gây áp lực lên các quốc gia tiếp nhận, tạo ra xung đột văn hóa – xã hội.
📌 Có thể chia nhóm:
-
Sinh tồn hành tinh: (1) khí hậu, (2) năng lượng, (5) lương thực/nước, (8) dịch bệnh.
-
Kinh tế – xã hội: (3) dân số, (4) bất bình đẳng, (9) giá trị/niềm tin.
-
Công nghệ – chính trị: (6) AI & khoa học mới, (7) xung đột quyền lực, (10) di cư.
