Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa nói nền công nghiệp Việt Nam là một "nền công nghiệp zero"?
Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, đã mô tả nền công nghiệp Việt Nam là một "nền công nghiệp zero" để nhấn mạnh sự đóng góp hạn chế của khu vực doanh nghiệp tư nhân trong lĩnh vực công nghiệp. Ông chỉ ra rằng, trong tổng giá trị xuất khẩu khoảng 400 tỷ USD của Việt Nam năm 2024, khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chiếm tới 300 tỷ USD, trong khi khu vực trong nước chỉ đạt khoảng 100 tỷ USD, với một nửa trong số đó đến từ nông nghiệp .
Nguyên nhân của tình trạng "nền công nghiệp zero"
-
Hạn chế trong thể chế và quản trị quốc gia: TS. Nghĩa cho rằng vấn đề cốt lõi không chỉ nằm ở việc có coi trọng kinh tế tư nhân hay không, mà là ở chất lượng thể chế và chất lượng của chính phủ. Một thể chế yếu kém, dù có ủng hộ kinh tế tư nhân, vẫn không thể tạo ra một môi trường thuận lợi để khu vực này phát triển hiệu quả.
-
Cấu trúc tài chính lệch lạc: Ông chỉ ra rằng cấu trúc tài chính của Việt Nam hiện nay quá tập trung vào bất động sản, với lãi suất vay cao (12–15%), khiến các doanh nghiệp sản xuất khó tiếp cận vốn dài hạn để đầu tư vào công nghiệp.
-
Thiếu đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D): Doanh nghiệp tư nhân Việt Nam không có nguồn lực tài chính để đầu tư cho khoa học – công nghệ. Trong khi đó, tại các quốc gia như Mỹ, Đài Loan, Nhật Bản… chính phủ đóng vai trò chủ lực trong việc tài trợ kinh phí nghiên cứu và phát triển cho khu vực tư nhân.
Giải pháp đề xuất
-
Cải thiện thể chế và chất lượng điều hành: TS. Nghĩa nhấn mạnh rằng cần cải thiện chất lượng thể chế và chất lượng của chính phủ để tạo ra một môi trường thuận lợi cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển hiệu quả.
-
Định hướng lại cấu trúc tài chính: Ông đề xuất cần chuyển hướng, ưu tiên rõ ràng cho sản xuất – công nghiệp, thay vì quá tập trung vào bất động sản
-
Tăng cường đầu tư vào R&D: TS. Nghĩa cho rằng chính phủ cần đóng vai trò chủ lực trong việc tài trợ kinh phí nghiên cứu và phát triển cho khu vực tư nhân, như các quốc gia phát triển đã làm
-
Phát triển thị trường vốn: Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp và chứng khoán để đa dạng hóa nguồn vốn cho doanh nghiệp, giảm sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng.
Kết luận
Nhận định của TS. Lê Xuân Nghĩa là lời cảnh báo về sự yếu kém trong cấu trúc kinh tế và tài chính của Việt Nam, đặc biệt là sự phụ thuộc vào khu vực FDI và bất động sản. Để xây dựng một nền công nghiệp hiện đại và bền vững, Việt Nam cần cải thiện thể chế, tái cấu trúc tài chính, đầu tư vào R&D và phát triển thị trường vốn
