Top 10 ngành kinh tế phi chính thức ở Việt Nam

11/09/2025 Kinh tế - đầu tư

Top 10 ngành kinh tế phi chính thức ở Việt Nam

Ở Việt Nam, khu vực kinh tế phi chính thức (informal economy) trải dài nhiều lĩnh vực. Dưới đây là 10 ngành/hoạt động tiêu biểu đang chiếm tỷ trọng lớn:

Top 10 ngành kinh tế phi chính thức ở Việt Nam

  1. Buôn bán nhỏ lẻ, chợ truyền thống, hàng rong

    • Gồm tiểu thương bán rau, thịt, đồ gia dụng, quán cóc, xe đẩy…

    • Đây là nhóm lớn nhất và quen thuộc nhất.

  2. Dịch vụ ăn uống vỉa hè / quán nhậu tự phát

    • Quán phở, bún, cà phê vỉa hè… không đăng ký kinh doanh, không có hóa đơn, phổ biến ở đô thị.

  3. Xe ôm truyền thống và xe ôm công nghệ tự do

    • Nhiều tài xế chạy bán thời gian, không hợp đồng, không bảo hiểm xã hội.

  4. Vận tải hàng hóa nhỏ lẻ, shipper tự do

    • Vận chuyển bằng xe ba gác, xe tải nhỏ, shipper không thuộc sàn thương mại điện tử chính thức.

  5. Xây dựng, sửa chữa dân dụng nhỏ

    • Tổ đội thợ hồ, thợ điện nước nhận việc theo công trình, không hợp đồng chính thức.

  6. May mặc, gia công thủ công tại hộ gia đình

    • Nhận hàng về may, làm đồ thủ công, sản phẩm thủ công mỹ nghệ trong làng nghề.

  7. Nông nghiệp & ngư nghiệp tự cung – bán chợ

    • Hộ nông dân nhỏ lẻ bán rau, trái cây, hải sản trực tiếp ra chợ, không qua hợp tác xã hay doanh nghiệp.

  8. Dịch vụ cá nhân nhỏ lẻ

    • Gội đầu, cắt tóc vỉa hè, sửa xe máy, sửa khóa, trông trẻ theo giờ, giúp việc theo ngày.

  9. Lưu trú tự phát

    • Nhà nghỉ, homestay nhỏ, phòng trọ cho thuê không đăng ký kinh doanh hoặc trốn thuế.

  10. Buôn bán hàng online cá nhân

  • Bán qua Facebook, Zalo, TikTok Shop nhưng không đăng ký hộ kinh doanh, không xuất hóa đơn.

Đặc điểm chung

  • Không đăng ký pháp lý → Nhà nước không thống kê được chính xác.

  • Không đóng thuế & BHXH → thất thu ngân sách và thiếu an sinh cho lao động.

  • Rất linh hoạt & chi phí thấp → tạo sinh kế cho hàng triệu hộ gia đình.

20 ngành kinh tế phi chính thức ở Việt Nam

Nhóm 1 (đã liệt kê ở trên)

  1. Buôn bán nhỏ lẻ, chợ truyền thống, hàng rong

  2. Dịch vụ ăn uống vỉa hè/quán nhậu tự phát

  3. Xe ôm truyền thống & xe ôm công nghệ tự do

  4. Vận tải hàng hóa nhỏ lẻ, shipper tự do

  5. Xây dựng, sửa chữa dân dụng nhỏ

  6. May mặc, gia công thủ công tại hộ gia đình

  7. Nông nghiệp & ngư nghiệp tự cung – bán chợ

  8. Dịch vụ cá nhân nhỏ lẻ (gội đầu, cắt tóc vỉa hè, sửa khóa…)

  9. Lưu trú tự phát (nhà nghỉ, homestay không phép)

  10. Buôn bán hàng online cá nhân (Facebook, Zalo, TikTok Shop)

Nhóm 2 (bổ sung thêm)

  1. Thu gom phế liệu, rác tái chế thủ công

  2. Dịch vụ bảo vệ, trông xe tự phát

  3. Dịch vụ giải trí nhỏ lẻ (karaoke mini, quán game internet không đăng ký)

  4. Nghề cá nhân truyền thống (thầy bói, thầy cúng, chữa bệnh dân gian)

  5. Dịch vụ vận chuyển đường thủy nhỏ (đò ngang, phà tự phát)

  6. Nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống ở làng nghề (không đăng ký DN)

  7. Lao động giúp việc gia đình (full-time hoặc theo giờ, không hợp đồng)

  8. Gia sư tự do, dạy thêm không phép

  9. Sản xuất đồ ăn thủ công tại hộ gia đình (bánh, rượu, mắm…)

  10. Nghề biểu diễn đường phố, bán hàng rong kết hợp dịch vụ giải trí

Bảng so sánh định lượng (ước tính)

STT Ngành phi chính thức Quy mô lao động (triệu người) Đóng góp GDP (% trong tổng 25–30% GDP phi chính thức) Tỷ lệ nữ giới tham gia (%)
1 Buôn bán nhỏ lẻ, chợ truyền thống ~4.0 5–6% 60–65
2 Ăn uống vỉa hè/quán tự phát ~2.0 3–4% 55–60
3 Xe ôm, tài xế công nghệ tự do ~1.5 2–3% 10–15
4 Vận tải nhỏ lẻ, shipper tự do ~1.2 2% 15–20
5 Xây dựng dân dụng nhỏ ~1.8 3% 5–10
6 May mặc/gia công hộ gia đình ~1.0 2% 70–75
7 Nông/Ngư nghiệp bán chợ ~3.0 4% 50–55
8 Dịch vụ cá nhân nhỏ lẻ (cắt tóc, sửa xe…) ~1.0 1.5% 40
9 Lưu trú tự phát ~0.3 0.8% 45–50
10 Bán hàng online cá nhân ~1.5 2% 65–70
11 Thu gom phế liệu ~0.5 0.5% 40
12 Trông xe, bảo vệ tự phát ~0.4 0.5% 20
13 Giải trí nhỏ (karaoke mini, net) ~0.3 0.5% 30
14 Nghề truyền thống (thầy cúng, bói…) ~0.2 0.2% 60
15 Vận chuyển đường thủy nhỏ ~0.2 0.3% 25
16 Mỹ nghệ làng nghề thủ công ~0.5 0.8% 55
17 Giúp việc gia đình ~1.0 1.5% 85–90
18 Gia sư tự do/dạy thêm ~0.5 0.7% 60
19 Sản xuất thực phẩm hộ gia đình ~0.7 1% 70
20 Nghề biểu diễn đường phố ~0.1 0.1% 35

Tổng cộng:

  • Lao động phi chính thức (20 ngành trên): khoảng 20–22 triệu người (tương ứng ~55–60% lực lượng lao động).

  • Đóng góp GDP: khoảng 25–30% GDP.

  • Tỷ lệ nữ giới: dao động 45–55% (một số ngành như giúp việc, may mặc, bán hàng online có tỷ lệ nữ rất cao).

Bài viết liên quan

Đăng ký để nhận tài liệu miễn phí

Đăng ký học

error: Content is protected !!