Nepal- quốc gia có địa chính trị khó khăn - lời nguyền địa lý
Bảng so sánh trực tiếp Bhutan – Nepal -2 quốc gia bị lời nguyền địa lý nhưng số phận khác nhau
Nepal là một quốc gia không giáp biển (landlocked) nằm ngay giữa Ấn Độ (phía nam, tây, đông) và Trung Quốc (phía bắc), điều này khiến nước này rơi vào thế địa chính trị rất đặc thù và khó khăn:
1. Vị trí địa chính trị
-
Nepal nằm ở dãy Himalaya, sát Tây Tạng (Trung Quốc) và gần đồng bằng sông Hằng (Ấn Độ).
-
Đây là “vùng đệm chiến lược” giữa hai cường quốc châu Á vốn có nhiều cạnh tranh.
-
Nepal không có đường ra biển → phụ thuộc mạnh vào Ấn Độ cho thương mại, năng lượng, xuất nhập khẩu.
2. Quan hệ với Ấn Độ
-
Gắn bó lịch sử & văn hóa: Người Nepal và Ấn Độ có chung tôn giáo (Hindu, Phật giáo), ngôn ngữ và di cư qua biên giới.
-
Ấn Độ kiểm soát phần lớn giao thương của Nepal. Hơn 60% hàng hóa nhập khẩu đi qua cảng Ấn Độ.
-
Tuy nhiên, quan hệ cũng có căng thẳng:
-
Ấn Độ nhiều lần dùng “đòn phong tỏa kinh tế” khi bất đồng chính trị (ví dụ năm 2015, khi Nepal ban hành hiến pháp mới).
-
Người Nepal lo ngại bị phụ thuộc quá nhiều vào Ấn Độ, cả về chính trị lẫn kinh tế.
-
3. Quan hệ với Trung Quốc
-
Trung Quốc (qua Tây Tạng) cũng tìm cách mở rộng ảnh hưởng ở Nepal, nhất là sau khi Ấn Độ bị chỉ trích can thiệp thô bạo.
-
Trung Quốc đầu tư vào hạ tầng, năng lượng, thương mại ở Nepal (thuộc Sáng kiến “Vành đai – Con đường” / BRI).
-
Nepal tìm cách kết nối đường bộ, đường sắt với Tây Tạng để giảm phụ thuộc vào Ấn Độ.
-
Tuy nhiên, địa hình hiểm trở, chi phí cao, và Nepal lo sợ bị nợ nần, lệ thuộc Trung Quốc.
4. Thế khó “đu dây”
-
Nepal phải cân bằng khéo léo:
-
Nếu ngả quá về Ấn Độ → bị coi là “chư hầu” và mất không gian chính trị độc lập.
-
Nếu ngả quá về Trung Quốc → nguy cơ nợ nần, và quan hệ với Ấn Độ (láng giềng lớn nhất, dễ gây sức ép) sẽ xấu đi.
-
-
Nội bộ Nepal cũng chia rẽ: có phe thân Ấn, phe thân Trung, và phe muốn trung lập.
-
Trong bối cảnh toàn cầu, Nepal còn chịu ảnh hưởng từ Mỹ và phương Tây, vốn muốn kéo Nepal ra khỏi quỹ đạo của Trung Quốc.
5. Kết quả
-
Nepal luôn trong tình trạng “địa chính trị khó khăn”:
-
Không thể tách khỏi Ấn Độ về địa kinh tế, nhưng không thể bỏ qua Trung Quốc về chiến lược.
-
Mỗi khi chính trị Nepal bất ổn, cả Ấn Độ và Trung Quốc đều tìm cách ảnh hưởng đến chính phủ, đảng phái, và các dự án lớn.
-
-
Điều này khiến Nepal khó có được chính sách ổn định, độc lập, và thường xuyên bị kéo vào cạnh tranh Ấn – Trung.
👉 Có thể nói: Nepal chính là “nút thắt Himalaya” — vừa có tiềm năng làm cầu nối thương mại Ấn Độ – Trung Quốc, vừa có nguy cơ thành chiến trường cạnh tranh ảnh hưởng.
