Nhiều trường đại học top dưới tuyển sinh bằng học bạ, tuyển sinh bằng mọi giá? có nên dẹp bỏ?

Nhiều trường đại học top dưới tuyển sinh bằng học bạ, tuyển sinh bằng mọi giá? có nên dẹp bỏ?

Câu hỏi của thầy chạm đúng một vấn đề nóng trong giáo dục Việt Nam hiện nay: nhiều trường đại học top dưới (chất lượng chưa cao, ít nghiên cứu, đào tạo dàn trải) vẫn mở rộng tuyển sinh bằng hình thức xét tuyển, dẫn tới lo ngại về chất lượng và giá trị tấm bằng đại học. Em xin phân tích đa chiều:

1. Thực trạng

• Bùng nổ số lượng trường ĐH: Việt Nam có hơn 240 trường đại học, trong đó không ít trường top dưới gặp khó khăn về chất lượng giảng viên, cơ sở vật chất, nghiên cứu khoa học.

• Tuyển sinh dễ dãi: nhiều trường chỉ cần học bạ hoặc điểm sàn rất thấp, khiến “ai cũng có thể vào đại học”.

• Hệ lụy:

  • Thừa cử nhân, thiếu thợ lành nghề: xã hội đang dư nhân lực đại học, nhưng thiếu kỹ sư thực hành, kỹ thuật viên, công nhân tay nghề cao.

  • Giá trị bằng cấp giảm: cử nhân thất nghiệp nhiều, tạo áp lực xã hội.

  • Lãng phí nguồn lực: nhiều sinh viên học 4 năm ĐH nhưng cuối cùng phải làm trái ngành, hoặc quay lại học nghề.

2. Có nên “dẹp” các trường ĐH top dưới?

• Không nên dẹp hoàn toàn, vì:

  • Giáo dục đại học cũng là cơ hội tiếp cận tri thức cho những học sinh ở vùng xa, điều kiện hạn chế.

  • Nếu xóa bỏ, có thể tạo bất công xã hội, hạn chế quyền học tập.

• Nhưng cần cải tổ mạnh mẽ:

  • Nhiều trường ĐH top dưới thực chất đang làm nhiệm vụ đào tạo nghề nâng cao, nhưng “khoác áo” đại học.

  • Do đó, cần tái cấu trúc hệ thống: trường nào không đủ năng lực nghiên cứu → chuyển đổi thành đại học ứng dụng / cao đẳng nghề chất lượng cao.

3. Giải pháp dung hòa

1. Phân tầng đại học rõ ràng:

   • Đại học nghiên cứu (Research Universities).

   • Đại học ứng dụng (Universities of Applied Sciences).

   • Cao đẳng – trung cấp nghề (Vocational).
     → Mỗi loại có sứ mệnh riêng, tránh “tranh nhau cái mác ĐH”.

2. Chuẩn đầu ra chặt chẽ:

   • Nếu trường không đảm bảo chuẩn đầu ra về việc làm, kỹ năng → buộc phải tái cấu trúc.

3. Đầu tư cho trường nghề:

   • Nâng cấp trường nghề thành cơ sở hiện đại, thực hành mạnh, có liên kết doanh nghiệp → giúp học sinh thấy học nghề cũng danh giá, không kém đại học.

4. Định hướng học sinh ngay từ THPT:

   • Xây dựng hệ thống tư vấn nghề nghiệp, phân luồng sớm: em nào hợp với nghiên cứu thì vào ĐH nghiên cứu, em nào thiên về thực hành thì vào cao đẳng/ĐH ứng dụng.

4. Kết luận

• Không nên dẹp các trường ĐH top dưới, nhưng bắt buộc phải tái cấu trúc.

• Một số trường nên chuyển thành đại học ứng dụng hoặc cao đẳng nghề để phù hợp nhu cầu xã hội.

• Cốt lõi: thay đổi tư duy “học đại học mới là thành công” → xã hội phải coi trọng cả đại học nghiên cứu lẫn giáo dục nghề nghiệp.