10 khó khăn lớn nhất khiến việc triển khai nhà ở xã hội (NOXH) ở Việt Nam chậm
Đây là 10 khó khăn lớn nhất khiến việc triển khai nhà ở xã hội (NOXH) ở Việt Nam bị chậm và chưa đạt kỳ vọng:
10 Vấn đề Hiện Tại của NOXH Việt Nam
-
Quỹ đất không rõ ràng, khó giải phóng mặt bằng
-
Nhiều dự án NOXH nằm ở vị trí xa trung tâm → ít người mua.
-
Chủ đầu tư khó tiếp cận quỹ đất sạch vì thủ tục đất đai phức tạp.
-
-
Thủ tục pháp lý rườm rà
-
Xin chấp thuận đầu tư, quy hoạch, xây dựng, phê duyệt giá bán… mất 2–3 năm.
-
Luật Nhà ở, Luật Đất đai, Luật Đầu tư còn chồng chéo.
-
-
Doanh nghiệp không mặn mà
-
Lợi nhuận trần chỉ 10% → thấp hơn so với NO thương mại (20–25%).
-
Ưu đãi về thuế, vốn vay còn hạn chế, giải ngân chậm.
-
-
Vốn cho người mua nhà khó tiếp cận
-
Ngân hàng chính sách xã hội hạn mức nhỏ, lãi suất ưu đãi không đủ nhu cầu.
-
Người lao động thu nhập thấp thiếu tài sản thế chấp.
-
-
Tiêu chí xét duyệt đối tượng thụ hưởng phức tạp
-
Hồ sơ chứng minh “thu nhập thấp”, “chưa có nhà” rườm rà → nhiều người đủ điều kiện nhưng bỏ cuộc.
-
Có hiện tượng trục lợi chính sách (người không thật sự khó khăn vẫn mua được).
-
-
Chất lượng & tiện ích chưa đảm bảo
-
Một số dự án NOXH xây xa, thiếu trường học, bệnh viện, chợ, giao thông → “nhà có nhưng khó sống”.
-
Nỗi lo “tái lập khu tập thể cũ” khiến người dân e dè.
-
-
Giá thành vẫn cao so với thu nhập người lao động
-
Dù gọi là NOXH nhưng 1 căn 40–50m² vẫn 800 triệu – 1 tỷ đồng.
-
Công nhân, lao động phổ thông lương 7–10 triệu/tháng khó mua nổi.
-
-
Chưa có cơ chế kiểm soát chuyển nhượng hiệu quả
-
Có tình trạng mua NOXH để đầu cơ, bán chênh lệch khi hết thời hạn tối thiểu.
-
Thiếu công cụ số hóa để giám sát.
-
-
Thiếu mô hình thuê – mua, thuê dài hạn
-
Chủ yếu bán đứt, trong khi nhiều nước (Singapore, Hàn Quốc, Đức) ưu tiên thuê dài hạn giá rẻ cho công nhân, sinh viên, người già.
-
Người lao động di cư không muốn “mắc kẹt” với khoản vay dài hạn.
-
-
Phân cấp manh mún, thiếu một “nhạc trưởng”
-
Mỗi địa phương làm theo cách riêng, không có cơ quan chuyên trách như HDB Singapore.
-
Thiếu kế hoạch tổng thể quốc gia, dẫn đến cung không khớp cầu.
📌 Tóm lại: Khó khăn của Việt Nam không nằm ở khả năng xây dựng (ta thừa năng lực), mà ở thể chế, tài chính và quy hoạch.
So sánh Việt Nam – Singapore về 10 khó khăn NOXH
Đây là bảng so sánh 10 khó khăn NOXH của Việt Nam với cách Singapore (HDB) đã giải quyết, để thấy ngay Việt Nam nên học ở đâu:
So sánh Việt Nam – Singapore về 10 khó khăn NOXH
| Khó khăn ở Việt Nam | Cách Singapore (HDB) xử lý | Bài học cho Việt Nam |
|---|---|---|
| 1. Quỹ đất không rõ ràng, giải phóng mặt bằng khó khăn | 90% đất do Nhà nước quản lý, HDB được quyền quy hoạch và giao đất sạch | Nhà nước cần chủ động tạo quỹ đất sạch trước và giao cho một cơ quan trung ương quản lý NOXH |
| 2. Thủ tục pháp lý rườm rà, chồng chéo luật | HDB là cơ quan duy nhất, vừa quy hoạch, vừa phê duyệt, vừa triển khai → nhanh gọn | Lập HDB Việt Nam – “một cửa” duy nhất, tránh xin-cho qua nhiều bộ ngành |
| 3. Doanh nghiệp không mặn mà vì lợi nhuận thấp | HDB trực tiếp làm chủ đầu tư, còn tư nhân chỉ làm thầu xây dựng | Thay vì ép doanh nghiệp làm, hãy để Nhà nước/HDB dẫn dắt, DN tập trung vào thi công |
| 4. Người dân khó vay vốn, tín dụng nhỏ giọt | Người dân dùng Quỹ CPF (tiền hưu trí bắt buộc) để trả góp mua nhà | Lập Quỹ tiết kiệm NOXH (trích từ BHXH hoặc thu nhập) để có nguồn vốn bền vững |
| 5. Xét duyệt đối tượng phức tạp, dễ trục lợi | HDB có hệ thống điện tử, điều kiện rõ ràng (chưa có nhà, thu nhập dưới mức trần) → công khai, minh bạch | Xây dựng cổng điện tử quốc gia cho NOXH, dữ liệu liên thông thuế – BHXH để kiểm soát |
| 6. Chất lượng và tiện ích thấp | Mỗi khu HDB đi kèm MRT, trường học, công viên, siêu thị, bệnh viện nhỏ | NOXH phải gắn với đô thị vệ tinh và hạ tầng đồng bộ, không làm “nhà xa – thiếu dịch vụ” |
| 7. Giá vẫn cao so với thu nhập | Giá HDB được định theo thu nhập trung bình, có trợ cấp trực tiếp (housing grants) | Nhà nước cần trợ cấp thẳng vào giá bán/thuê, chứ không chỉ “giảm thuế” cho DN |
| 8. Thiếu kiểm soát chuyển nhượng, dễ đầu cơ | Căn HDB chỉ được bán lại sau 5 năm, và phải bán qua sàn HDB, giá kiểm soát | Việt Nam cần quy định thời hạn tối thiểu + sàn giao dịch NOXH để ngăn đầu cơ |
| 9. Ít mô hình thuê – mua, thuê dài hạn | HDB có cả mua 99 năm leasehold, thuê dài hạn giá rẻ, thuê – mua | Phát triển song song: bán trả góp + thuê dài hạn + thuê-mua để phù hợp nhiều nhóm |
| 10. Quản lý phân tán, thiếu nhạc trưởng | HDB là cơ quan trung ương duy nhất, chịu trách nhiệm 80% nhà ở quốc dân | Lập cơ quan quốc gia chuyên trách NOXH, không để địa phương mạnh ai nấy làm |
Điểm mấu chốt Việt Nam nên học:
-
Tập trung quản lý: Có HDB Việt Nam thay vì chia nhỏ về tỉnh.
-
Quỹ tài chính bền vững: Học mô hình CPF, không chỉ dựa vào ngân sách.
-
Đồng bộ quy hoạch: NOXH = nhà + giao thông + dịch vụ, không chỉ là căn hộ.
-
Công khai, minh bạch: Xét duyệt điện tử, chống trục lợi.
-
Đa dạng hình thức: Không chỉ bán, mà cả thuê dài hạn, thuê – mua.
👉 Nếu Việt Nam sao chép nguyên HDB Singapore thì không khả thi 100% (do thể chế đất đai khác nhau), nhưng nếu chọn 5 điểm trên và làm quyết liệt, ta có thể tạo ra một “cú hích” để đạt mục tiêu 1 triệu căn NOXH đến 2030.

