Câu hỏi rất sâu và trọng tâm — vì đây chính là trái tim của cuộc đối đầu giữa BRICS và G7 hiện nay 🌍💵
Dưới đây là giải thích toàn diện – rõ ràng – có chiều sâu về lý do vì sao các nước BRICS muốn “lật đổ” hoặc ít nhất là giảm quyền thống trị của đồng USD, cả về kinh tế, chính trị, tài chính và chiến lược toàn cầu.
💰 1. Vì USD là công cụ bá quyền của Mỹ
🇺🇸 USD không chỉ là tiền tệ – mà là vũ khí quyền lực
-
Sau Thế chiến II (1944), Hiệp định Bretton Woods khiến USD trở thành đồng tiền dự trữ toàn cầu.
-
Gần như mọi giao dịch quốc tế, dầu mỏ, vàng, lương thực, vũ khí… đều thanh toán bằng USD.
-
Nghĩa là: ai kiểm soát USD → kiểm soát dòng chảy tiền tệ thế giới.
-
Mỹ có thể in thêm USD, nhưng các nước khác phải kiếm USD (bằng xuất khẩu hoặc vay nợ).
-
Khi Mỹ trừng phạt ai (Nga, Iran, Cuba, Venezuela…), họ bị chặn khỏi hệ thống thanh toán quốc tế (SWIFT) → kinh tế tê liệt.
➡️ => BRICS coi đây là “chế độ thuộc địa tài chính kiểu mới” – do Mỹ dựng lên để duy trì bá quyền.
🏦 2. Vì hệ thống tài chính toàn cầu hiện nay do Mỹ và G7 kiểm soát
| Cấu trúc hiện tại | Ai kiểm soát | Vấn đề với BRICS |
|---|---|---|
| IMF (Quỹ Tiền tệ Quốc tế) | Mỹ & G7 nắm quyền biểu quyết chính | Ép chính sách “thắt lưng buộc bụng” lên các nước đang phát triển |
| Ngân hàng Thế giới (WB) | Mỹ bổ nhiệm chủ tịch | Cho vay có điều kiện chính trị |
| Hệ thống thanh toán SWIFT | Bỉ, Mỹ, EU kiểm soát | Có thể loại bất kỳ quốc gia nào theo lệnh cấm vận |
| Xếp hạng tín dụng quốc tế | Mỹ, Anh | Ảnh hưởng đến chi phí vay của các nước đang phát triển |
➡️ BRICS muốn tạo ra hệ thống thay thế, trong đó các nước “phương Nam” có tiếng nói công bằng và chủ quyền tài chính.
🔄 3. Vì thanh toán bằng USD khiến các nước BRICS bị lệ thuộc và thiệt hại
-
Khi thương mại quốc tế dùng USD, các nước phải:
1️⃣ Dự trữ lượng lớn USD → tài sản bị “đóng băng” trong kho bạc Mỹ.
2️⃣ Giao dịch qua ngân hàng Mỹ → chịu phí, kiểm soát, và rủi ro chính trị.
3️⃣ Bị ảnh hưởng khi Fed tăng lãi suất → vốn rút khỏi các nước mới nổi, gây khủng hoảng (ví dụ 1997 châu Á, 2013 Ấn Độ, 2018 Argentina).
➡️ Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Brazil đều từng bị thiệt hại nặng vì biến động USD.
⚔️ 4. Vì Mỹ dùng USD như “vũ khí trừng phạt”
Một trong những động lực mạnh nhất khiến BRICS muốn “phi USD hóa” là Mỹ lạm dụng sức mạnh tài chính để trừng phạt chính trị:
| Trường hợp | Hành động của Mỹ | Hậu quả |
|---|---|---|
| Nga (2022) | Bị loại khỏi SWIFT, đóng băng hơn 300 tỷ USD dự trữ | Nga mất quyền tiếp cận phần lớn tài sản quốc gia |
| Iran (2012–2023) | Cấm bán dầu bằng USD | Iran chuyển sang giao dịch bằng nhân dân tệ, rupee, vàng |
| Venezuela, Cuba, Syria | Cấm vận tài chính, phong tỏa tài sản | Kinh tế kiệt quệ, mất quyền nhập khẩu |
| Trung Quốc (đe dọa trừng phạt) | Mỹ đe hạn chế tiếp cận chip, ngân hàng, và đầu tư | Thúc đẩy Bắc Kinh phát triển hệ thống CIPS và Nhân dân tệ kỹ thuật số |
➡️ BRICS nhận ra: ai phụ thuộc USD → có thể bị “tắt công tắc tài chính” bất kỳ lúc nào.
🔗 5. Vì muốn thương mại độc lập, không qua Mỹ
Các nước BRICS đang xây dựng hệ thống tài chính và thanh toán riêng, ví dụ:
| Sáng kiến | Nước dẫn đầu | Mục tiêu |
|---|---|---|
| CIPS (Cross-Border Interbank Payment System) | Trung Quốc | Thay thế SWIFT, thanh toán bằng nhân dân tệ |
| Hệ thống MIR | Nga | Thay thế Visa/Mastercard trong nước |
| NDB (Ngân hàng Phát triển Mới) | BRICS | Cho vay bằng nội tệ |
| Đồng tiền số BRICS (đang nghiên cứu) | Cả khối | Giao dịch xuyên biên giới không qua USD |
➡️ Đây là hệ thống song song với phương Tây – bước đầu cho “nền kinh tế hai cực” (USD vs BRICS coin).
🧱 6. Vì sự trỗi dậy kinh tế của BRICS đủ mạnh để tự tin thoát USD
| Năm | Tỷ trọng GDP (PPP) của BRICS | G7 |
|---|---|---|
| 2000 | 24% | 45% |
| 2020 | 33% | 40% |
| 2024 | 36% | 35% |
-
BRICS đã vượt G7 về GDP (theo sức mua tương đương – PPP).
-
Trung Quốc và Ấn Độ là hai động cơ tăng trưởng lớn nhất thế giới.
-
Khi thương mại nội khối BRICS chiếm tỷ trọng lớn → họ không cần USD để trao đổi với nhau nữa.
⚖️ 7. Vì phi USD giúp tăng chủ quyền, ổn định và giảm rủi ro
Lợi ích khi thoát USD:
-
🌐 Tự chủ tài chính – không bị Mỹ chi phối.
-
💹 Ổn định kinh tế vĩ mô – tránh cú sốc từ chính sách Fed.
-
💰 Giảm chi phí giao dịch và dự trữ ngoại hối.
-
⚙️ Tăng sức mạnh đàm phán trong thương mại toàn cầu.
🔮 8. Tương lai – “Phi USD hóa” sẽ đi đến đâu?
-
Nga, Iran, Ả Rập Saudi đã bắt đầu bán dầu không bằng USD (sang CNY, INR).
-
Trung Quốc và Brazil thanh toán thương mại song phương bằng nhân dân tệ và real.
-
Ấn Độ và UAE giao dịch bằng rupee – dirham.
-
Ngân hàng BRICS đang lên kế hoạch cho “Đồng BRICS” – dựa trên rổ vàng, dầu, kim loại quý.
➡️ Mục tiêu dài hạn:
Xây dựng “hệ thống tiền tệ đa cực” – nơi USD chỉ còn là một trong nhiều đồng tiền quốc tế, chứ không còn “thống trị tuyệt đối”.
🧭 Tóm tắt tư tưởng cốt lõi
💬 “Ai kiểm soát tiền tệ – người đó kiểm soát thế giới.”
BRICS muốn giành lại quyền kiểm soát tiền tệ và vận mệnh của mình, thoát khỏi “vòng kim cô USD” đã trói buộc gần 80 năm qua.
