Mỹ làm thế nào để phong toả 300 tỷ USD của Nga?

11/11/2025 Kinh tế - đầu tư, Kinh tế chính trị

Mỹ làm thế nào để phong toả 300 tỷ USD của Nga?

Ngắn gọn, không phải “Mỹ một mình” mà là phương Tây (Mỹ + EU, Anh, Nhật, Canada… — chủ yếu nhóm G7) đã vô hiệu hóa quyền sử dụng ~300 tỷ USD dự trữ ngoại hối của Ngân hàng Trung ương Nga bằng một loạt biện pháp pháp lý và kỹ thuật. Các bước chính và cơ chế hoạt động như sau:

  1. Cấm giao dịch với Ngân hàng Trung ương Nga và Bộ Tài chính Nga
    Sau khi Nga tấn công Ukraine (cuối Feb 2022), các nước G7/EU ban hành lệnh trừng phạt cấm thực hiện các giao dịch “reserve-management” (quản lý dự trữ) với Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) và một số cơ quan nhà nước — tức là tổ chức, ngân hàng lưu ký (custodian), trung tâm thanh toán không được phép chuyển, bán hoặc đầu tư số tài sản đó. Kết quả: tài sản vẫn thuộc sở hữu Nga nhưng bị “đóng băng/immobilised” — không thể thanh toán hay rút ra. 

  2. Tài sản phần lớn nằm ở các hệ thống lưu ký châu Âu (Euroclear, Clearstream, các ngân hàng custodian)
    Trước đó CBR đặt một phần lớn dự trữ (trái phiếu chính phủ, tiền gửi, tờ khoản thị trường ngắn hạn, vàng) ở các thị trường và kho lưu ký ở phương Tây. Khi lệnh cấm có hiệu lực, những kho lưu ký và ngân hàng custodian (chủ yếu ở Bỉ/Luxembourg và châu Âu) không được thực hiện lệnh chuyển nhượng cho Nga. Điều này “đóng băng” hàng trăm tỷ USD. (Phần mà Mỹ nắm trực tiếp khá nhỏ; phần lớn tài sản đang bị phong tỏa ở châu Âu). 

  3. Cách thức kỹ thuật — “cấm giao dịch” chứ không nhất thiết là tịch thu ngay lập tức
    Về pháp lý, các nước ban hành các nghị định/lệnh hành pháp (trong Mỹ) và các biện pháp tương đương trong EU/Anh để cấm mọi giao dịch/trao đổi với các tài khoản mà CBR/Bộ Tài chính Nga kiểm soát; custodian tuân thủ lệnh nên không chuyển được tài sản. Vì thế số tiền “bị đóng băng” vẫn ở nơi lưu ký nhưng bất khả dụng cho phía Nga. 

  4. Hậu quả và xử lý thu nhập từ tài sản
    Các khoản thu nhập (lãi, coupon) phát sinh từ tài sản bị đóng băng được quản lý riêng — EU/Mỹ đã tìm cách dùng lợi tức/thu nhập để hỗ trợ Ukraine thay vì trả cho Nga, và G7 thậm chí đề xuất dùng lãi để bảo lãnh khoản vay lớn cho Ukraine (ví dụ gói ~50 tỷ USD được thảo luận). Tuy nhiên việc tịch thu (confiscation) toàn bộ nguyên vốn gặp chướng ngại pháp lý lớn (quyền miễn trừ chủ quyền, luật quốc tế, rủi ro tạo tiền lệ cho tiền dự trữ ngoại tệ).

  5. Vì sao con số ~300 tỷ USD?
    Trước xung đột, Ngân hàng Trung ương Nga có ~600+ tỷ USD dự trữ; khoảng một nửa được đặt ở các tổ chức/giữ ở ngoài nước — tổng ước tính trong vùng bị “đóng băng” vào khoảng 280–335 tỷ USD tùy nguồn. Con số thường trích dẫn là ~300 tỷ USD. 

Tóm lại: không phải một cú “tịch thu” thẳng tay mà là một hệ thống lệnh trừng phạt phối hợp khiến Nga không thể dùng những tài sản dự trữ đặt tại phương Tây — chủ yếu thông qua cấm giao dịch với CBR/Bộ Tài chính và thực thi bởi các kho lưu ký/custodian. Việc chuyển từ “đóng băng” sang “tịch thu/cấp cho Ukraine” vẫn còn nhiều chướng ngại pháp lý và chính trị

tại sao Nga lại dữ trự ngoại tệ ở nước ngoài mà không phải trong nước? thường dữ trự ở đâu?

Câu hỏi rất hay — và đây chính là điểm mấu chốt giúp phương Tây “khóa” được 300 tỷ USD của Nga.
Ta cùng đi từ nguyên lý dự trữ ngoại hối → lý do Nga gửi ở nước ngoài → hậu quả khi chiến tranh xảy ra nhé 👇

🧩 1. Dự trữ ngoại hối là gì?

Là tài sản bằng ngoại tệ (USD, EUR, vàng, SDR...) mà Ngân hàng Trung ương (NHTW) nắm giữ để:

  • Can thiệp vào thị trường ngoại hối (ổn định tỷ giá đồng nội tệ).

  • Thanh toán nợ nước ngoài, nhập khẩu, hoặc ứng phó khủng hoảng.

  • Tăng niềm tin của nhà đầu tư vào khả năng thanh toán quốc tế của quốc gia.

Các dạng dự trữ phổ biến gồm:

  • Trái phiếu chính phủ Mỹ, Đức, Anh, Nhật… (tài sản an toàn, dễ thanh khoản).

  • Tiền gửi tại ngân hàng trung ương hoặc ngân hàng thương mại ở nước ngoài.

  • Quyền rút vốn đặc biệt (SDR) tại IMF.

  • Vàng vật chất (thường cất giữ trong hoặc ngoài nước).

🌍 2. Vì sao Nga (và hầu hết các nước) phải gửi dự trữ ngoại hối ở nước ngoài, không thể chỉ “cất trong nước”?

(1) Thanh khoản và độ tin cậy của tài sản

  • Khi cần dùng USD hoặc EUR để trả nợ, nhập khẩu, hoặc can thiệp tỷ giá, NHTW cần tài sản có thể bán ngay.

  • Tài sản này phần lớn là trái phiếu chính phủ Mỹ hoặc EU, được lưu ký tại hệ thống tài chính phương Tây (như Euroclear, Fed, BoE, ECB).

  • Nếu cất trong nước thì không thể giao dịch trên thị trường quốc tế, gần như “vô dụng”.

(2) Quy mô và cơ sở hạ tầng tài chính

  • Hệ thống tài chính Nga không đủ sâu và lớn để tự lưu ký hàng trăm tỷ USD trái phiếu, vàng, ngoại tệ.

  • Nga cần hệ thống thanh toán quốc tế (SWIFT, Clearstream, Euroclear) để chuyển tiền và chứng khoán.

(3) Thông lệ toàn cầu

  • Tất cả các NHTW lớn (Trung Quốc, Nhật, Ả Rập Xê Út, Đức, Ấn Độ, Việt Nam, v.v.) đều giữ phần lớn dự trữ ở nước ngoài.

  • Ví dụ: Trung Quốc có hơn 3.000 tỷ USD dự trữ, chủ yếu ở trái phiếu Mỹ.

💥 3. Trường hợp Nga – cụ thể ra sao?

Trước khi bị trừng phạt (đầu năm 2022):

  • Nga có khoảng 630 tỷ USD dự trữ.

  • Cơ cấu (ước tính IMF & Bloomberg):

    • 22% vàng (chủ yếu lưu trữ trong nước tại Moscow).

    • 13% nhân dân tệ (gửi ở Trung Quốc).

    • 32% EUR (ở các ngân hàng, trái phiếu châu Âu).

    • 10% USD (ở Mỹ và các trung tâm tài chính).

    • 7% GBP, phần còn lại JPY và SDR.

👉 Như vậy, khoảng 45–50% dự trữ nằm trong hệ thống tài chính phương Tây, nên khi bị cấm giao dịch, toàn bộ phần này bị “đóng băng”.

⚙️ 4. Sau khi bị phong tỏa, Nga làm gì?

Nga đã rút kinh nghiệm:

  • Tăng tỉ trọng vàng và nhân dân tệ, giảm mạnh USD/EUR.

  • Chuyển dự trữ sang Trung Quốc, Hồng Kông, Singapore, UAE, Thổ Nhĩ Kỳ.

  • Tăng dùng đồng ruble trong thương mại với các nước “thân thiện”.

  • Xây dựng hệ thống thanh toán riêng (SPFS thay thế SWIFT, MIR thay thế Visa/Mastercard).

📊 Tóm tắt nhanh

Mục Nga trước 2022 Sau 2022
Tổng dự trữ ~630 tỷ USD ~580 tỷ USD
Tỷ lệ ở phương Tây ~50% <20%
Tỷ lệ vàng & CNY ~35% >60%
Hệ thống thanh toán SWIFT SPFS (nội địa)
Đồng tiền thương mại USD/EUR CNY/RUB

👉 Kết luận:
Nga (cũng như hầu hết quốc gia khác) phải gửi dự trữ ở nước ngoài vì chỉ ở đó mới có thị trường tài chính đủ sâu, an toàn, thanh khoản và được chấp nhận toàn cầu.
Nhưng chính điều đó tạo điểm yếu chiến lược: khi bị trừng phạt, tài sản ở phương Tây dễ bị đóng băng — và đó là bài học lớn trong lịch sử tài chính – địa chính trị thế kỷ XXI.

nước nào đang nắm phần nào của “300 tỷ USD bị phong tỏa”

Câu hỏi này rất quan trọng về địa – tài chính, vì nó cho thấy ai thật sự “giữ ví” của Nga và vì sao Nga không thể lấy lại.
Em sẽ trình bày rõ ràng theo số liệu cập nhật đến 2025 (tổng hợp từ: IMF, Reuters, Euroclear, Bộ Tài chính Mỹ, và báo cáo G7).

🇷🇺 TỔNG QUAN

Tổng tài sản dự trữ của Ngân hàng Trung ương Nga bị phong tỏa ≈ $300 tỷ USD.
Trong đó khoảng 2/3 nằm ở Liên minh châu Âu (EU), 1/6 ở Anh, 1/10 ở Mỹ, và phần nhỏ ở Canada, Nhật, Thụy Sĩ.

🧩 PHÂN BỔ CHI TIẾT (ước tính đến 2024–2025)

Khu vực / Quốc gia Giá trị (ước tính, USD) Tỷ trọng Nơi lưu ký / hình thức chính Ghi chú
🇪🇺 Liên minh châu Âu ≈ 210 – 230 tỷ ~70–75% Euroclear (Bỉ), Clearstream (Lux), ECB Phần lớn là trái phiếu chính phủ châu Âu và tiền gửi EUR. Đây là “kho chính” bị phong tỏa.
🇬🇧 Anh ≈ 45 – 50 tỷ ~15% Bank of England và hệ thống thanh toán London Chủ yếu là trái phiếu và tài khoản dự trữ bằng bảng Anh (GBP).
🇺🇸 Mỹ ≈ 5 – 10 tỷ ~3% Fed và các ngân hàng thương mại Mỹ Mỹ giữ ít nhất vì Nga đã giảm nắm giữ USD trước chiến tranh.
🇯🇵 Nhật Bản ≈ 5 – 6 tỷ ~2% BoJ và ngân hàng Nhật Chủ yếu là JGB (trái phiếu chính phủ Nhật).
🇨🇦 Canada ≈ 2 – 3 tỷ <1% BoC, ngân hàng thương mại Đóng băng theo lệnh G7.
🇨🇭 Thụy Sĩ ≈ 10 tỷ ~3% Ngân hàng tư nhân, SNB Dù không thuộc EU, Thụy Sĩ tham gia trừng phạt theo EU.
TỔNG CỘNG ≈ 300 tỷ USD 100% – –

🔐 Trung tâm quan trọng nhất: EUROCLEAR (Bỉ)

  • Nắm ~190–210 tỷ USD tài sản Nga, chủ yếu là trái phiếu chính phủ châu Âu và Mỹ mà Nga mua trước 2022.

  • Sau lệnh cấm, Euroclear không chuyển tiền, không thanh toán coupon, không cho rút vốn.

  • Số lãi phát sinh từ khoản này (khoảng 3–5 tỷ USD/năm) đang được EU tách riêng, và từ 2024 bắt đầu chuyển lợi nhuận sang quỹ hỗ trợ Ukraine.

  • Đây chính là “cục tiền” lớn nhất thế giới bị đóng băng kể từ sau Thế chiến II.

📉 Vì sao phần lớn lại ở EU, không phải Mỹ?

  1. Trước chiến sự, Nga đã giảm mạnh dự trữ bằng USD để tránh trừng phạt kiểu Iran (2014–2020).

  2. Nga chuyển sang nắm giữ EUR – vì nghĩ rằng châu Âu phụ thuộc vào năng lượng Nga nên sẽ “không trừng phạt mạnh”.
    → Sai lầm chiến lược: EU lại dẫn đầu phong tỏa sau khi chiến tranh nổ ra.

  3. Do đó, phần lớn trái phiếu Nga gửi ở Euroclear (Bỉ) thay vì Fed (Mỹ).

🧭 Hiện trạng năm 2025

  • Nga không thể rút, bán, hay chuyển nhượng số tài sản này.

  • G7 đang thảo luận dùng lợi nhuận (không phải vốn) để tài trợ khoản vay 50 tỷ USD cho Ukraine (theo kế hoạch “Windfall Profits Plan”).

  • Nga đe dọa kiện quốc tế nếu phương Tây “chiếm đoạt vốn gốc”, vì vi phạm quyền miễn trừ tài sản quốc gia.

📊 Tóm tắt hình ảnh (có thể hình dung)

300 tỷ USD dự trữ Nga bị đóng băng
│
├── EU (Euroclear, ECB): 210 – 230 tỷ (~70%)
│
├── Anh (BoE): 45 – 50 tỷ (~15%)
│
├── Mỹ (Fed): 5 – 10 tỷ (~3%)
│
├── Nhật: 5 – 6 tỷ (~2%)
│
├── Thụy Sĩ, Canada, các nước khác: 10 – 15 tỷ (~5%)
└── Tổng cộng: ≈ 300 tỷ USD

Bài viết liên quan

Đăng ký để nhận tài liệu miễn phí

Đăng ký học

error: Content is protected !!