Cơ chế ức chế PD-1 -cơ chế miễn dịch đột phá nhất thế giới
cơ chế miễn dịch đột phá nhất thế giới liên quan đến thuốc như Keytruda hay Pembroria (cơ chế ức chế PD-1) một cách dễ hiểu nhé.
1. Cơ chế miễn dịch đột phá: Ức chế điểm kiểm soát miễn dịch PD-1 (Immune Checkpoint Inhibition)
a) Bối cảnh bình thường
-
Hệ miễn dịch có nhiệm vụ bảo vệ cơ thể khỏi virus, vi khuẩn, tế bào ung thư...
-
Tế bào T là “chiến binh chính” trong hệ miễn dịch, nhận diện và tiêu diệt các tế bào “lạ” hoặc bất thường.
-
Tuy nhiên, để tránh phản ứng quá mức gây tổn thương mô lành, tế bào T cũng có các “điểm kiểm soát” (immune checkpoints) để kiểm soát mức độ hoạt động.
b) Điểm kiểm soát PD-1/PD-L1
-
PD-1 là một protein nằm trên bề mặt tế bào T, có nhiệm vụ “bấm nút tắt” để ngăn tế bào T hoạt động quá mức.
-
PD-L1 là ligand (điểm tiếp nhận) được biểu hiện trên bề mặt tế bào khác, bao gồm cả tế bào ung thư.
-
Khi PD-L1 gắn với PD-1 trên tế bào T, tế bào T bị “tắt”, không tấn công tế bào mang PD-L1.
c) Cách tế bào ung thư lợi dụng
-
Tế bào ung thư tăng cường biểu hiện PD-L1 để “ngụy trang”, tránh bị tế bào T phát hiện và tiêu diệt.
-
Đây là cách ung thư “đánh lừa” hệ miễn dịch, giúp khối u phát triển mà không bị tấn công.
2. Thuốc ức chế PD-1 (như Keytruda, Pembroria) hoạt động ra sao?
-
Thuốc là kháng thể đơn dòng, gắn đặc hiệu lên PD-1 trên tế bào T.
-
Khi PD-1 bị khóa, PD-L1 không thể gắn và “tắt” tế bào T được nữa.
-
Do đó, tế bào T được “giải phóng”, hoạt động mạnh mẽ trở lại, nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư.
-
Nói cách khác, thuốc “giải khóa” hệ miễn dịch, cho phép hệ miễn dịch phản công lại ung thư.
3. Tác động đến cơ thể
| Tác động tích cực | Tác động phụ có thể xảy ra |
|---|---|
| - Tăng khả năng tiêu diệt tế bào ung thư | - Viêm, tổn thương mô lành do hệ miễn dịch hoạt động quá mức (viêm phổi, viêm ruột, viêm gan...) |
| - Kéo dài sự sống, cải thiện chất lượng sống cho nhiều bệnh nhân ung thư | - Phản ứng dị ứng, mệt mỏi, sốt, phát ban |
| - Có thể kết hợp với hóa trị, xạ trị để nâng cao hiệu quả điều trị | - Cần theo dõi y tế kỹ lưỡng để phát hiện và xử lý các phản ứng tự miễn |
4. Vì sao gọi là đột phá?
-
Trước đây, điều trị ung thư chủ yếu dùng hóa trị, xạ trị, phẫu thuật với nhiều tác dụng phụ nặng và hiệu quả giới hạn.
-
Liệu pháp miễn dịch ức chế PD-1 là hướng mới, tận dụng chính hệ miễn dịch tự nhiên của cơ thể, có thể tạo ra sự thuyên giảm bền vững hoặc kéo dài sống vượt trội so với phương pháp truyền thống.
-
Được xem là một trong ba trụ cột điều trị ung thư hiện đại cùng với hóa – xạ trị.
-
Giải Nobel Y học 2018 đã trao cho 2 nhà khoa học James Allison và Tasuku Honjo vì phát hiện cơ chế checkpoint này.
