Trận Xương Giang (cuối năm 1427) là trận đánh cuối cùng, mang tính quyết định trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống quân Minh xâm lược. Nó kết thúc hơn 20 năm đô hộ tàn bạo của nhà Minh tại Đại Việt và mở ra kỷ nguyên độc lập dưới triều Lê Sơ.
📌 1. Bối cảnh trước trận Xương Giang
-
Sau chiến thắng Tốt Động – Chúc Động (1426), quân Minh bị vây ở Đông Quan (Thăng Long).
-
Vua Minh gửi đại binh viện trợ do danh tướng Liễu Thăng và Mộc Thạnh chỉ huy, kéo khoảng 10 vạn quân từ Quảng Tây – Vân Nam tràn vào Đại Việt với mục tiêu giải vây Đông Quan.
👉 Lê Lợi và Nguyễn Trãi quyết tâm tiêu diệt viện binh trước khi chúng hội quân, nhằm "đánh một trận dứt điểm".
🛡 2. Các tuyến tấn công của viện binh nhà Minh
| Đạo quân | Tướng chỉ huy | Hướng tiến công | Quân số ước tính |
|---|---|---|---|
| Đạo Quảng Tây | Liễu Thăng | Qua Lạng Sơn – Bắc Giang | Khoảng 5 – 7 vạn |
| Đạo Vân Nam | Mộc Thạnh | Qua Hà Giang – Tuyên Quang | Khoảng 3 – 4 vạn |
| Đạo thứ 3 | Thái Phúc | Tiếp ứng từ biên giới vào | < 1 vạn (yểm trợ) |
⚔️ 3. Diễn biến trận Xương Giang
🔹 Giai đoạn 1: Phục kích giết Liễu Thăng ở Chi Lăng
-
Tại ải Chi Lăng, quân Lam Sơn giả thua, rút lui để dụ Liễu Thăng vào chỗ chết.
-
Liễu Thăng bị phục kích, tử trận ngày 10/10/1427.
-
Đạo quân Quảng Tây rối loạn, bị truy kích đến Cửa ải Xương Giang.
🔹 Giai đoạn 2: Vây tiêu diệt viện binh ở Xương Giang
-
Quân Lam Sơn tổ chức trận địa mai phục khổng lồ ở Xương Giang (nay thuộc Bắc Giang).
-
Dùng công đồn + phục binh để chia cắt – bao vây – tiêu diệt hoàn toàn đạo quân còn lại.
-
Đạo Vân Nam của Mộc Thạnh nghe tin bại trận, vội rút chạy, bị truy sát tan tác.
🏆 4. Kết quả trận Xương Giang
-
Hơn 5 vạn quân Minh bị giết hoặc bắt sống.
-
Tướng Minh:
-
Liễu Thăng bị chém đầu
-
Lương Minh, Thôi Tụ bị bắt
-
Hoàng Phúc phải đầu hàng
-
-
Quân Minh ở Đông Quan hoảng loạn, phải xin hàng.
📜 Trích Đại Việt sử ký toàn thư:
"Lòng người phấn khởi, thế nước như triều dâng. Từ Chi Lăng đến Xương Giang, quân Minh như cá nằm trong rọ, không còn đường sống."
🎯 5. Ý nghĩa trận Xương Giang
| Ý nghĩa | Chi tiết |
|---|---|
| 🎖 Quân sự | Đòn kết liễu toàn bộ quân Minh. Kết thúc chiến tranh. |
| 🏛 Chính trị | Mở đường cho hòa ước năm 1428: nhà Minh công nhận Đại Việt độc lập. |
| 📚 Chiến lược | Khẳng định tài năng quân sự của Lê Lợi – Nguyễn Trãi – Trần Nguyên Hãn. |
| 🇻🇳 Lịch sử | Chấm dứt 20 năm đô hộ, mở ra triều đại Lê Sơ, thời kỳ hưng thịnh của Đại Việt. |
🧠 So sánh Tốt Động – Xương Giang
| Trận | Năm | Địa điểm | Kết quả chính | Tính chất |
|---|---|---|---|---|
| Tốt Động | 1426 | Chương Mỹ, HN | Diệt quân chủ lực ở Đông Quan | Bước ngoặt |
| Xương Giang | 1427 | Bắc Giang | Diệt viện binh, kết thúc chiến tranh | Quyết định |
Thành Xương Giang hiện nay nằm trên địa bàn phường Xương Giang, thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang. Đây là khu vực phía đông bắc của thành phố, giáp với các xã Tân Dĩnh và Xuân Hương của huyện Lạng Giang.
Về mặt lịch sử, thành Xương Giang được nhà Minh xây dựng vào đầu thế kỷ XV (năm 1407) như một thành lũy kiên cố để kiểm soát vùng Lạng Giang và bảo vệ tuyến đường từ Đông Quan (tức Thăng Long – Hà Nội ngày nay) lên biên giới phía bắc. Thành có hình chữ nhật, diện tích khoảng 27 ha, với tường thành đắp đất cao và dày, bốn góc có pháo đài, phía ngoài có hào sâu bao bọc.
Hiện nay, khu vực này đã được quy hoạch thành Khu Di tích Lịch sử Chiến thắng Xương Giang, được xếp hạng là Di tích Quốc gia đặc biệt vào năm 2019. Khu di tích bao gồm các hạng mục như đền Xương Giang, nhà trưng bày, cổng tam quan, lầu chuông, lầu trống và các dấu tích của thành cổ. Hàng năm, vào ngày 6 và 7 tháng Giêng âm lịch, nơi đây tổ chức lễ hội Xương Giang để tưởng niệm chiến thắng lịch sử và tôn vinh các anh hùng dân tộc.
