Cần làm giải pháp gì để Hà Nội không bị ngập dù mưa lớn? tham khảo mô hình nước ngoài

Các tuyến đường hay ngập ở Hà Nội

Hà Nội chịu được lượng mưa bao nhiêu trong bao nhiêu giờ thì ngập lụt?

 

giải pháp thực tế và tham khảo mô hình nước ngoài, kèm đề xuất ưu tiên cho Hà Nội theo ba mốc thời gian (ngắn — trung — dài hạn). Mình trích dẫn nguồn quốc tế tiêu biểu để bạn dễ tra cứu và so sánh.

Tổng quan ngắn gọn — tư duy chính

Để “không bị ngập dù mưa lớn” cần kết hợp nhiều lớp giải pháp — không có một phương án đơn lẻ nào đủ:

• Hạ tầng cứng (grey): kênh, hồ điều tiết, bể ngầm/đường hầm chuyển nước, trạm bơm. (Ví dụ: Tokyo G-Cans).

• Hạ tầng xanh / mềm (green / sponge): thấm đất, hồ điều tiết tự nhiên, vỉa hè thấm, mái xanh, công viên chứa nước (Sponge City, ABC Waters). 

• Quản lý không gian (room for water / river restoration): mở rộng diện tích trũng/đất chứa để nhường chỗ cho nước lúc lũ (Room for the River, Cheonggyecheon).

• Giải pháp đô thị tích hợp (water squares, GSI, public space đa năng): biến quảng trường/đường phố thành vùng trữ nước tạm thời khi mưa lớn (Rotterdam water squares, Benthemplein).

---

Những giải pháp cụ thể — tham khảo quốc tế + áp dụng cho Hà Nội

A. Ngắn hạn (1–2 năm) — giảm ngập cục bộ, chi phí thấp, tác dụng nhanh

1. Dọn, nâng cấp và thay thế hố ga, cống chính — khơi thông, thay nắp hố ga lớn, tăng tỷ lệ bảo trì. (hiệu quả tức thì tại nhiều điểm đen).

2. Trạm bơm di động / bơm tăng cường cho các lưu vực trọng yếu (kích hoạt khi mưa).

3. Biến một số quảng trường, sân trường thành vùng chứa tạm thời (water plaza concept) — sử dụng khi mưa, đồng thời là không gian công cộng khi khô. (tham khảo Benthemplein).

4. Hành lang cảnh báo & giao thông ứng phó: biển cảnh báo, bản đồ đường tránh điểm ngập cho người dân.

Áp dụng ở Hà Nội: tập trung cho các “điểm đen” Nguyễn Xiển, Trường Chinh, Nguyễn Khuyến… trước.

B. Trung hạn (3–7 năm) — thay đổi cấu trúc đô thị

1. Sponge City / ABC Waters – mở rộng bề mặt thấm:

   • Lát vỉa hè thấm, rãnh cây thấm, bể chứa ngầm (cellular storage), hồ nhỏ trong khu đô thị. (tham khảo chương trình ABC Waters Singapore và mô hình Sponge City Trung Quốc).

   • Mái xanh, hồ điều tiết trên các tòa nhà công cộng (nhà văn hóa, nhà thi đấu, bến xe) để giảm dòng chảy bề mặt. 

2. Tái tạo sông suối nhỏ, mở rộng bờ sông – ‘Room for Water’ thu nhỏ: nới lòng sông, phục hồi hệ sinh thái kè mềm, tạo bãi chứa khi lũ. (tham khảo Room for the River).

3. Chính sách quản lý đất đai & miễn giảm thuế khuyến khích GSI: bắt buộc/khuyến khích chủ đầu tư mới phải có giải pháp chứa nước mặt tại chỗ.

C. Dài hạn (7–20 năm) — hạ tầng lớn, an toàn lâu dài

1. Hệ thống đường hầm/bể ngầm điều tiết vùng trọng điểm (kể cả bể chuyển, kênh dẫn tới sông lớn hoặc hồ điều tiết xa) — tham khảo Tokyo G-Cans (hệ thống hầm khổng lồ). Đây là giải pháp tốn kém nhưng mạnh để xử lý mưa cực đoan. 

2. Hồ điều tiết ngoại vi + đê, kênh thoát có tính toán dung tích lớn — phối hợp vùng ngoại thành (đất ướt, vùng trũng) làm nơi trữ lũ theo mô hình Room for the River.

3. Kế hoạch tích hợp nguồn nước: vừa để cấp nước (resilience) vừa để điều tiết — ví dụ Marina Barrage ở Singapore vừa tạo hồ chứa, vừa điều tiết triều. 

---

Cơ chế tổ chức - rất quan trọng

• Bản đồ ngập theo thời gian thực + hệ thống cảnh báo, kết nối dự báo mưa, trạm đo mực nước, camera. (Seoul, Tokyo đều có hệ thống cảnh báo sớm).

• Luật/Quy chuẩn mới: bắt buộc tỉ lệ thấm tối thiểu cho dự án mới; quy hoạch “vùng dự trữ nước” trong quy hoạch sử dụng đất. (chủ đạo trong Sponge City và ABC Waters).

• Quỹ đầu tư chống ngập: gom vốn từ ngân sách + hợp tác công tư (PPP) — dùng cho các công trình hạ tầng lớn.

---

Ưu tiên cụ thể cho Hà Nội (gợi ý roadmap ngắn gọn)

1. Pilot 1 (6–12 tháng): làm “Water Plaza” ở 2-3 vị trí điểm đen + lắp trạm bơm di động và làm sạch cống đúng chuẩn. (chi phí thấp — hiệu quả nhanh).

2. Pilot 2 (1–3 năm): chương trình mái xanh + vỉa hè thấm cho 50 tòa nhà/cụm dân cư + hồ điều tiết nhỏ khu đô thị (mô phỏng ABC Waters / Sponge City). 

3. Quy hoạch 7–15 năm: nghiên cứu khả thi đường hầm bể điều tiết cho lưu vực lớn nhất (tham khảo G-Cans) + mở rộng vùng trữ ngoại vi (Room for the River). 

---

Lưu ý kỹ thuật & rủi ro khi áp dụng

• Chi phí lớn & thi công phức tạp: hầm/bể ngầm và kè lớn tốn kém và cần thời gian. (G-Cans là ví dụ rất tốn kém nhưng hiệu quả).

• Bảo trì quyết định hiệu quả lâu dài: nhiều nơi thất bại vì không có kế hoạch duy tu (Sponge City ở vài dự án Trung Quốc thiếu duy trì)

• Tác động xã hội — cần có phương án tái định cư/đền bù khi cần giải phóng đất cho hồ điều tiết/vùng trữ.