Các bài thơ nổi tiếng của Nguyễn Công Trứ

Nguyễn Công Trứ để lại khá nhiều tác phẩm, phần lớn là thơ Nôm và hát nói. Nổi bật nhất là những bài mang tinh thần chí nam nhi, ngất ngưởng, hành lạc. Dưới đây là các bài nổi tiếng thường được nhắc đến:

🔹 1. Chí nam nhi (Chí làm trai)

Thể hiện khát vọng lập công danh, cống hiến cho đất nước.
Câu mở đầu rất quen thuộc:

Đã mang tiếng ở trong trời đất,
Phải có danh gì với núi sông.

👉 Bài thơ khẳng định chí khí, hoài bão của kẻ sĩ – tiêu biểu cho tư tưởng lập thân, lập công thời Nho học.

🔹 2. Đi thi tự vịnh

Làm khi ông đi thi lúc đã ngoài 40 tuổi.
Thể hiện sự tự tin, ý chí không chịu lùi bước trước tuổi tác và số phận.
Có đoạn đầy khí phách:

Ngẫm nhân sinh lúc tẻ vui,
Chí làm trai nam bắc tây đông,
Cho phỉ sức vẫy vùng trong bốn bể.

🔹 3. Hành lạc từ (Hành lạc ca)

Thể hiện quan niệm sống hết mình, tận hưởng cuộc đời, không bị trói buộc bởi danh lợi.
Có câu nổi tiếng:

Đời người được mấy gang tay,
Hơi đâu cất giữ cho đầy túi tham.

👉 Bài này phản ánh mặt “phóng khoáng, hưởng lạc” trong con người Nguyễn Công Trứ.

🔹 4. Bài ca ngất ngưởng

Bài hát nói nổi tiếng nhất của ông, viết khi đã cáo quan về hưu.
Tự vịnh về đời mình – lúc làm quan thì công danh hiển hách, khi về hưu thì sống phóng túng, không màng lễ giáo.
Đoạn hay được trích:

Đô môn giải tổ chi niên,
Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng.

👉 Đây là tác phẩm kết tinh tinh thần “ngất ngưởng” – ngang tàng, ngạo nghễ, dám sống khác đời.

🔹 5. Ngẫu hứng (Ngẫu hứng ca)

Một bài hát nói khác, vừa tự trào vừa triết lý.
Nổi bật với giọng điệu hóm hỉnh, coi thường danh lợi, chỉ muốn sống tùy hứng.

🔹 6. Một số bài khác

Ngoài ra còn nhiều bài hát nói và thơ Nôm khác như:

Tự tình khúc
Tự thuật
Thuật hoài
Các bài ca vịnh cảnh, vịnh người, ứng khẩu…

📌 Tóm lại:
Nhắc đến Nguyễn Công Trứ là nhắc đến 3 mảng thơ nổi bật:

Chí nam nhi → Khát vọng lập công danh.
Hành lạc → Sống phóng khoáng, tận hưởng cuộc đời.
Ngất ngưởng → Tự trào, ngạo nghễ, coi thường lễ giáo.

Các bài thơ nổi tiếng của Nguyễn Công Trứ