vì “quyền lực” trong thị trường tín chỉ carbon hiện chưa hẳn thuộc về một quốc gia, mà chia ra hai “mảng” khác nhau:
🌍 1. Mỹ – dẫn dắt mảng thị trường tự nguyện (VCM) & công nghệ
-
VCM (Voluntary Carbon Market):
-
Mỹ là trung tâm của hầu hết các chuẩn quốc tế về tín chỉ carbon:
-
Verra (VCS) – tổ chức cấp tín chỉ lớn nhất thế giới, trụ sở ở Washington D.C.
-
Gold Standard, ACR (American Carbon Registry) cũng do các tổ chức phương Tây quản lý.
-
-
Các tập đoàn Mỹ (Microsoft, Amazon, Google…) là người mua lớn nhất tín chỉ carbon để thực hiện cam kết Net Zero.
-
-
Công nghệ & removals:
-
Mỹ đi đầu trong Direct Air Capture (DAC), CCS, BECCS – các công nghệ loại bỏ carbon.
-
Chính phủ Mỹ chi mạnh qua Đạo luật IRA 2022 (trợ cấp hàng chục tỷ USD cho carbon capture).
-
-
👉 Mỹ hưởng lợi nhờ kiểm soát hạ tầng thị trường (chuẩn mực, sàn giao dịch, công nghệ removals) và cả nguồn cầu lớn từ doanh nghiệp toàn cầu.
🇨🇳 2. Trung Quốc – thống trị mảng thị trường bắt buộc (compliance ETS)
-
China National ETS (2021):
-
Là thị trường carbon lớn nhất thế giới theo khối lượng phát thải bao phủ (~4,5 tỷ tấn CO₂/năm).
-
Hiện mới áp dụng cho ngành điện (~2.200 công ty), nhưng sẽ mở rộng sang thép, xi măng, nhôm….
-
-
Khác Mỹ: Trung Quốc ít tham gia VCM quốc tế (Verra/Gold Standard), nhưng dùng ETS nội địa để ép doanh nghiệp mua/bán tín chỉ.
-
Thế mạnh: quy mô khổng lồ, giá rẻ hơn EU (~$8–10/t so với ~€70 ở EU) → giúp duy trì sức cạnh tranh xuất khẩu.
-
👉 Trung Quốc hưởng lợi vì:
-
Kiểm soát chi phí tuân thủ cho ngành xuất khẩu (đối phó CBAM của EU).
-
Tạo “hệ sinh thái ETS nội địa” khổng lồ, có thể trở thành chuẩn riêng cạnh tranh với chuẩn phương Tây.
-
⚖️ 3. So sánh lợi ích
| Khía cạnh | Mỹ | Trung Quốc |
|---|---|---|
| Chuẩn mực quốc tế | Dẫn dắt (Verra, Gold Standard, ACR) | Ít tham gia, thiên về chuẩn riêng nội địa |
| Thị trường tuân thủ (ETS) | Nhiều bang có ETS (California, RGGI), nhưng quy mô nhỏ so với EU/China | Lớn nhất thế giới (4,5 GtCO₂/năm, ~40% phát thải quốc gia) |
| Thị trường tự nguyện (VCM) | Trung tâm toàn cầu (Mỹ & châu Âu chiếm >80% giao dịch VCM) | Ít ảnh hưởng |
| Công nghệ removals (DAC, CCS) | Dẫn đầu (Occidental, Climeworks hợp tác với Mỹ) | Mới bắt đầu, tập trung CCS cho nhà máy nhiệt điện |
| Lợi ích chính | Kiểm soát luật chơi, công nghệ, và thu hút dòng vốn mua tín chỉ chất lượng cao | Giữ chi phí carbon thấp, bảo vệ ngành sản xuất & tạo sức mạnh thương mại ETS |
🔑 Kết luận:
-
Mỹ “nắm trùm” về luật chơi & chuẩn mực (VCM + công nghệ removals) → hưởng lợi từ vị thế định hình thị trường toàn cầu.
-
Trung Quốc “nắm trùm” về quy mô ETS (compliance thị trường trong nước) → lợi ích thiên về bảo vệ công nghiệp và kiểm soát chi phí xuất khẩu.
Nói cách khác: Mỹ là “ông chủ luật chơi” – Trung Quốc là “ông chủ sản lượng”.
Nếu hai bên thống nhất được chuẩn (chưa chắc vì cạnh tranh địa chính trị), thị trường carbon toàn cầu sẽ bùng nổ hơn nhiều.
