Ankan là một nhóm hợp chất nền tảng trong Hóa học Hữu cơ! Mình sẽ tóm tắt đầy đủ, dễ hiểu và dễ học nhé:
🧪 1. Ankan là gì?
✅ Định nghĩa:
Ankan là hiđrocacbon no mạch hở, chỉ gồm các nguyên tử C và H, liên kết với nhau bằng liên kết đơn.
-
Công thức tổng quát:
CnH2n+2
✅ Đặc điểm:
-
Mạch hở (thẳng hoặc nhánh)
-
Liên kết đơn (σ – sigma)
-
Không phản ứng cộng như anken/ankin
-
Là chất không phân cực, không tan trong nước, nhẹ hơn nước
🧬 2. Danh sách một số ankan đầu dãy:
| Tên | Công thức | Trạng thái |
|---|---|---|
| Metan | CH₄ | Khí |
| Etan | C₂H₆ | Khí |
| Propan | C₃H₈ | Khí |
| Butan | C₄H₁₀ | Khí |
| Pentan | C₅H₁₂ | Lỏng |
| Hexan → Decan | C₆H₁₄ → C₁₀H₂₂ | Lỏng |
| >C₁₇ | Rắn (sáp, parafin) |
🔥 3. Tính chất hóa học của ankan:
| Phản ứng | Ví dụ | Ghi chú |
|---|---|---|
| Phản ứng cháy | CH₄ + 2O₂ → CO₂ + 2H₂O | Tỏa nhiều nhiệt |
| Phản ứng thế (halogen hóa) | CH₄ + Cl₂ → CH₃Cl + HCl | Xảy ra khi có ánh sáng |
| Phản ứng tách (nhiệt phân) | C₂H₆ → CH₂=CH₂ + H₂ | Ở nhiệt độ cao, xúc tác |
| Cracking | C₁₀H₂₂ → C₆H₁₂ + C₄H₁₀ | Tạo anken + ankan nhỏ hơn |
🧰 4. Ứng dụng của ankan:
| Ứng dụng | Mô tả |
|---|---|
| Nhiên liệu | Dùng trong gas (CH₄, C₃H₈, C₄H₁₀), xăng dầu (C₅–C₁₀), dầu hỏa, diesel |
| Nguyên liệu hóa học | Để sản xuất anken, ancol, axit... trong công nghiệp |
| Sản xuất chất dẻo | Cracking → tạo anken → trùng hợp thành nhựa PE, PVC,... |
| Làm dung môi | Hexan, heptan dùng để tẩy rửa, chiết xuất |
| Sáp, parafin | Từ ankan cao (C₁₇ trở lên): dùng làm nến, phủ trái cây, mỹ phẩm |
📌 Tóm tắt ngắn gọn:
| Đặc điểm | Nội dung |
|---|---|
| Là gì? | Hiđrocacbon no, chỉ liên kết đơn |
| Công thức | CₙH₂ₙ₊₂ |
| Tính chất | Ít phản ứng, cháy tốt, phản ứng thế với halogen |
| Ứng dụng | Nhiên liệu, nguyên liệu hóa học, dung môi, sáp |
