Dưới đây là bản tóm tắt các danh tướng tiêu biểu thời Trần, đặc biệt trong ba cuộc kháng chiến chống quân Nguyên – Mông (1258, 1285, 1287–88). Họ là những trụ cột quân sự – chiến lược – ngoại giao, góp phần làm nên thời đại huy hoàng của nhà Trần:
🛡️ 1. Trần Hưng Đạo (Trần Quốc Tuấn)
-
Chức vụ: Quốc công Tiết chế – Tổng chỉ huy tối cao.
-
Chiến công: Ba lần đánh bại quân Nguyên, chỉ huy trận Bạch Đằng 1288 lừng danh thế giới.
-
Tác phẩm quân sự: Binh thư yếu lược.
-
Tư tưởng nổi bật: Khởi xướng chiến tranh nhân dân, đề cao lòng trung nghĩa và dân tộc độc lập.
🧠 2. Phạm Ngũ Lão
-
Xuất thân: Nông dân, luyện võ, được Hưng Đạo Vương trọng dụng.
-
Chiến công: Chỉ huy quân chủ lực, góp mặt trong hầu hết các chiến dịch lớn.
-
Tài năng: Văn võ toàn tài, được vua và triều đình vô cùng trọng dụng.
🧠 3. Trần Bình Trọng
-
Tướng tiên phong chống Nguyên lần 2 (1285).
-
Hy sinh khi chặn giặc ở Thiên Mạc, để vua rút lui an toàn.
-
Danh ngôn bất hủ: "Thà làm quỷ nước Nam còn hơn làm vương đất Bắc."
🧠 4. Yết Kiêu
-
Chuyên đặc nhiệm thủy chiến, bơi lặn giỏi, phá thuyền giặc, đột nhập trại địch.
-
Gắn bó thân tín với Trần Hưng Đạo, tham gia trận Bạch Đằng.
🧠 5. Dã Tượng
-
Bạn thân Yết Kiêu, giỏi điều khiển voi chiến, cảm tử phá doanh trại địch.
-
Thân cận của Trần Hưng Đạo từ thời còn ở An Sinh.
🧠 6. Nguyễn Khoái
-
Tướng chỉ huy trận Chương Dương 1285, đánh tan thủy quân Nguyên, giành lại Thăng Long.
-
Giỏi đánh trận thủy bộ phối hợp.
🧠 7. Trần Quang Khải
-
Tể tướng kiêm đại tướng, em vua Trần Thái Tông.
-
Chỉ huy trận Chương Dương, góp công lớn giải phóng Thăng Long.
-
Nhà thơ nổi tiếng, người soạn bài "Đoạt sáo Chương Dương độ..."
🧠 8. Trần Nhật Duật
-
Hoàng tử – ngoại giao, tướng giỏi, nói được nhiều tiếng dân tộc.
-
Chỉ huy trận Hàm Tử (1285), kết hợp với tàn quân Tống để đánh Toa Đô.
-
Đóng vai trò cố vấn chiến lược suốt 3 cuộc kháng chiến.
🧠 9. Trần Khánh Dư
-
Tướng tài năng, từng bị giáng chức, sau phục dụng.
-
Đánh thắng trận Vân Đồn, phá đoàn thuyền lương Trương Văn Hổ → tiền đề cho thắng lợi Bạch Đằng 1288.
🧠 10. Nguyễn Địa Lô
-
Trinh sát, chuyên về thủy văn – địa hình.
-
Góp công trong việc bố trí bãi cọc trận Bạch Đằng.
🧠 11. Lê Phụ Trần
-
Danh tướng thời đầu nhà Trần.
-
Chỉ huy trận chống Mông Cổ lần 1 (1258).
-
Cầm cự để vua Trần Thái Tông rút lui.
✅ Tổng kết bảng tóm tắt:
Tên | Vai trò chính | Ghi chú nổi bật |
---|---|---|
Trần Hưng Đạo | Tổng chỉ huy | Danh tướng bậc nhất lịch sử VN |
Phạm Ngũ Lão | Tướng chủ lực | Văn võ toàn tài |
Trần Bình Trọng | Tướng cảm tử | “Quỷ nước Nam” |
Yết Kiêu – Dã Tượng | Đặc nhiệm – cảm tử | Phá thuyền, voi trận |
Nguyễn Khoái | Tướng thủy chiến | Trận Chương Dương |
Trần Quang Khải | Tể tướng – tướng | Thơ hay – đánh giặc giỏi |
Trần Nhật Duật | Ngoại giao – quân sự | Trận Hàm Tử |
Trần Khánh Dư | Đánh hậu cần địch | Trận Vân Đồn |
Nguyễn Địa Lô | Trinh sát – thủy văn | Bạch Đằng 1288 |
Lê Phụ Trần | Tướng thời kỳ đầu | Trận 1258 |
Thêm các tướng tài nữa
🔥 1. Trần Quốc Toản (1267 – ?) – Thiếu niên anh hùng
-
Xuất thân: Vương tử dòng dõi Trần, mới 15 tuổi nhưng không được dự hội nghị Bình Than vì chưa đủ tuổi.
-
Căm phẫn, bóp nát quả cam, tự lập đội quân riêng gồm hơn 1.000 quân sĩ.
-
Chiến công:
-
Tham gia trận Hàm Tử – Chương Dương.
-
Tấn công doanh trại địch – cướp cờ giặc – đâm chết tướng địch, ghi công đầu.
-
-
Bi kịch: Mất tích sau một trận chiến (có thuyết cho rằng hy sinh tại Tây Kết), được truyền tụng như biểu tượng anh hùng tuổi trẻ vì nước.
🔥 2. Cao Mang
-
Sử sách không ghi rõ nhiều, nhưng truyền thuyết dân gian và một số dã sử địa phương (Hải Dương, Nam Định...) cho biết:
-
Cao Mang là một võ tướng dũng mãnh, từng là thuộc hạ của Trần Hưng Đạo.
-
Được giao nhiệm vụ giữ một vùng đê biển – cửa sông, có thể là trong khu vực sông Thái Bình – cửa Ba Lạt.
-
Có công trong việc đánh chặn tàn quân Nguyên rút lui hoặc chốt giữ hậu phương bảo vệ lương thực.
🔥 3. Đại Hành
-
Đại Hành là một trong những tướng cảm tử ít được biết đến, xuất hiện trong truyền thuyết vùng Hải Phòng – Quảng Ninh.
-
Có tài liệu cho rằng ông là chỉ huy của một nhóm tử sĩ, nhận lệnh phá lương thảo hoặc chặn đường rút quân của giặc.
-
Ghi công trong trận Vân Đồn hoặc trận đánh phụ trợ Bạch Đằng, nhưng do là dân binh cảm tử nên ít được ghi chép trong chính sử.