Danh nhân nào được công nhận là Danh nhân văn hóa thế giới?
Việt Nam hiện có danh hiệu “Danh nhân văn hóa thế giới” được UNESCO ghi nhận cho một số nhân vật kiệt xuất. Ngoài ra, còn có nhiều nhân vật có tầm vóc quốc tế nhưng chưa chính thức được UNESCO công nhận. Em xin chia thành 2 phần:
1. Những Danh nhân văn hóa thế giới được UNESCO vinh danh chính thức
(qua các nghị quyết, kỷ niệm năm sinh/năm mất, tôn vinh trong danh sách nhân vật kiệt xuất của nhân loại):
-
Nguyễn Trãi (1380–1442)
-
Nhà chính trị, quân sự, ngoại giao, văn hóa kiệt xuất.
-
Tác giả Bình Ngô đại cáo, được coi như “Tuyên ngôn độc lập” đầu tiên ở châu Á.
-
Năm 1980 (600 năm sinh), UNESCO công nhận ông là “Danh nhân văn hóa thế giới”.
-
-
Nguyễn Du (1765–1820)
-
Đại thi hào dân tộc, tác giả Truyện Kiều – kiệt tác văn học thế giới.
-
Năm 2015 (250 năm sinh), UNESCO vinh danh ông là “Danh nhân văn hóa thế giới”.
-
-
Hồ Chí Minh (1890–1969)
-
Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất.
-
Năm 1990 (100 năm sinh), UNESCO ghi nhận:
“Người đã cống hiến trọn đời cho sự nghiệp giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam, góp phần vào cuộc đấu tranh chung của các dân tộc vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội”.
-
Được coi là “Danh nhân văn hóa thế giới”.
-
2. Một số nhân vật Việt Nam có tầm vóc quốc tế, nhưng chưa được UNESCO công nhận chính thức
-
Chu Văn An (1292–1370): Nhà giáo dục, “tấm gương khí tiết” trong lịch sử, được vinh danh trong nước là “Nhà giáo tiêu biểu thế giới”.
-
Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491–1585): Danh sĩ, triết gia, nhà dự báo.
-
Trần Hưng Đạo (1228–1300): Anh hùng dân tộc, nhà quân sự kiệt xuất, 3 lần đánh bại Nguyên – Mông.
-
Ngô Quyền (898–944): Người lập nền độc lập tự chủ lâu dài cho Việt Nam (chiến thắng Bạch Đằng năm 938).
-
Võ Nguyên Giáp (1911–2013): Đại tướng, chiến lược gia quân sự có ảnh hưởng lớn trong thế kỷ XX.
👉 Trong số này, Việt Nam nhiều lần có ý định hồ sơ UNESCO cho Chu Văn An và Trần Hưng Đạo, nhưng chưa thành công vì còn cần sự đồng thuận quốc tế và tính phổ quát cao.
3. Tóm gọn
Hiện tại, Việt Nam có 3 danh nhân văn hóa thế giới được UNESCO vinh danh chính thức:
-
Nguyễn Trãi
-
Nguyễn Du
-
Hồ Chí Minh
Đây chính là “bộ ba” nền tảng để Việt Nam xây dựng sức mạnh mềm văn hóa toàn cầu.
Tại sao Nguyễn Du được công nhận Danh nhân văn hóa thế giới?
Để được UNESCO công nhận là Danh nhân văn hóa thế giới, nhân vật đó phải hội đủ ba yếu tố: tầm vóc văn hóa vượt biên giới quốc gia – giá trị nhân văn phổ quát – sức ảnh hưởng lâu dài cho nhân loại. Nguyễn Du được vinh danh chính vì đáp ứng đầy đủ những điều kiện này.
1. Bối cảnh vinh danh
-
Năm 2015, nhân kỷ niệm 250 năm sinh Nguyễn Du (1765–1820), UNESCO đã thông qua nghị quyết cùng Chính phủ Việt Nam tổ chức kỷ niệm.
-
UNESCO nhấn mạnh Nguyễn Du là “Danh nhân văn hóa thế giới”, đại diện tiêu biểu cho tinh hoa văn hóa Việt Nam và có giá trị nhân văn toàn cầu.
2. Vì sao Nguyễn Du được công nhận?
a. Kiệt tác văn học mang tầm quốc tế – Truyện Kiều
-
Truyện Kiều (Đoạn trường tân thanh) được coi là đỉnh cao văn học cổ điển Việt Nam.
-
Không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn phản ánh thân phận con người, nỗi đau nhân loại, khát vọng tự do – công lý – tình yêu.
-
Các chủ đề trong Truyện Kiều (thân phận nhỏ bé, sự bất công, lòng nhân ái) có tính phổ quát vượt thời gian và biên giới.
b. Giá trị nhân văn sâu sắc
-
Nguyễn Du dành sự đồng cảm cho những số phận bị chà đạp, đặc biệt là phụ nữ và những người yếu thế.
-
Ông thể hiện triết lý nhân sinh “chữ Tâm” – lấy lòng nhân ái, tình thương để hóa giải bất công.
-
Đây là giá trị nhân văn mà UNESCO coi là tài sản chung của nhân loại.
c. Sức ảnh hưởng lâu dài và lan tỏa toàn cầu
-
Truyện Kiều đã được dịch ra hơn 20 ngôn ngữ (Anh, Pháp, Nga, Nhật, Hàn, Trung Quốc, Đức…), xuất bản hàng trăm ấn bản quốc tế.
-
Nhiều học giả phương Tây đánh giá Nguyễn Du tương đương với Shakespeare (Anh), Goethe (Đức), Pushkin (Nga), Cervantes (Tây Ban Nha).
-
Tác phẩm không chỉ được nghiên cứu trong nước mà còn trong các khoa văn học quốc tế.
d. Đại diện tiêu biểu cho bản sắc văn hóa Việt Nam
-
Nguyễn Du là kết tinh của truyền thống nhân nghĩa, lòng thương người, tinh thần yêu hòa bình của dân tộc Việt.
-
Tác phẩm của ông vừa mang tính dân tộc (sử dụng tiếng Việt, thơ Nôm), vừa có giá trị nhân loại.
-
Nhờ vậy, Nguyễn Du trở thành “cầu nối” để thế giới hiểu sâu hơn về văn hóa, tâm hồn Việt Nam.
3. Tóm gọn
Nguyễn Du được công nhận là Danh nhân văn hóa thế giới vì:
-
Có kiệt tác văn học tầm quốc tế (Truyện Kiều).
-
Thể hiện giá trị nhân văn phổ quát: lòng thương người, khát vọng tự do, công lý.
-
Có ảnh hưởng vượt thời gian và không gian, tác phẩm được dịch rộng rãi, được giới nghiên cứu quốc tế công nhận.
-
Đại diện cho tâm hồn – trí tuệ – văn hóa Việt Nam trong kho tàng nhân loại.
👉 Nếu Việt Nam xây một hệ thống “Viện Văn hóa toàn cầu” như kiểu Viện Khổng Tử, thì Nguyễn Du hoàn toàn có thể là “linh hồn văn chương” (văn học – ngôn ngữ – nghệ thuật), còn Nguyễn Trãi là “linh hồn tư tưởng – triết học”, và Hồ Chí Minh là “linh hồn chính trị – nhân văn”.
