Học thuyết chiến tranh du kích do ai nghĩ ra? có còn hiệu quả hiện nay?
Khó có thể xác định một người duy nhất đã "nghĩ ra" chiến tranh du kích, vì nó không phải là một phát minh mà là một chiến thuật quân sự xuất hiện từ rất lâu trong lịch sử nhân loại. Lối đánh này thường được áp dụng khi một bên yếu hơn về quân số và vũ khí phải đối đầu với một kẻ thù mạnh hơn.
Tuy nhiên, có một số nhân vật và tư tưởng đã hệ thống hóa và phát triển lý thuyết về chiến tranh du kích, biến nó thành một nghệ thuật quân sự thực thụ:
1. Triệu Quang Phục (Việt Nam)
- Trong lịch sử Việt Nam, Triệu Quang Phục được coi là một trong những bậc thầy đầu tiên về chiến tranh du kích. Ông đã sử dụng lối đánh này để đánh bại quân Lương xâm lược vào thế kỷ thứ 6, lập căn cứ ở đầm lầy Dạ Trạch (Hưng Yên) để vừa ẩn nấp vừa tiến hành các cuộc tấn công bất ngờ.
2. Tôn Tử (Trung Quốc)
- Mặc dù không trực tiếp nói về "chiến tranh du kích", nhưng các tư tưởng của Tôn Tử trong "Binh pháp Tôn Tử" lại là nền tảng cho chiến thuật này. Các nguyên tắc như "tránh chỗ mạnh, đánh chỗ yếu", "đánh bằng mưu, không đánh bằng lực" và "biết địch biết ta, trăm trận trăm thắng" chính là cốt lõi của chiến tranh du kích.
3. V. I. Lenin và Mao Trạch Đông
- Lenin (Nga): Ông là người đầu tiên đưa ra các tư tưởng về việc sử dụng chiến tranh du kích như một công cụ chính trị để lật đổ chế độ cũ.
- Mao Trạch Đông (Trung Quốc): Mao đã phát triển một hệ thống lý luận hoàn chỉnh về chiến tranh du kích trong cuộc chiến chống Nhật và nội chiến Trung Quốc. Tư tưởng của ông về "chiến tranh nhân dân", dựa trên việc huy động quần chúng, đã trở thành kim chỉ nam cho nhiều phong trào cách mạng trên thế giới.
4. Hồ Chí Minh (Việt Nam)
- Kế thừa và phát triển từ các tư tưởng trước đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã đưa chiến tranh du kích và chiến tranh nhân dân lên một tầm cao mới.
- Hồ Chí Minh đã viết tác phẩm "Cách đánh du kích" (1944), trong đó nêu rõ các nguyên tắc: "làm cho quân thù què đi, điếc đi, mù đi, chết đói đi", "tránh chỗ mạnh đánh chỗ yếu" và "phải có dân chúng tham gia và giúp sức. Du kích như cá, dân chúng như nước, cá không có nước thì cá chết, du kích không có dân thì du kích chết".
Tóm lại, chiến tranh du kích không phải là ý tưởng của một người duy nhất, mà là một chiến thuật quân sự đã được phát triển và hoàn thiện qua nhiều thời kỳ lịch sử và các nền văn minh khác nhau, đặc biệt là bởi các nhà chiến lược như Tôn Tử, Mao Trạch Đông và Hồ Chí Minh.
CHIẾN TRANH DU KỊCH CÓ CÒN HIỆU QUẢ HIỆN NAY
chiến tranh du kích vẫn rất hiệu quả ở thời hiện đại, đặc biệt là trong các cuộc xung đột bất đối xứng giữa một quốc gia nhỏ hoặc một lực lượng nổi dậy với một cường quốc quân sự vượt trội.
Tại sao chiến tranh du kích vẫn hiệu quả?
- Khó đối phó: Chiến tranh du kích không có chiến tuyến rõ ràng. Các đơn vị du kích nhỏ, cơ động và dễ dàng hòa vào dân thường, gây khó khăn cho quân đội chính quy trong việc phân biệt đâu là địch, đâu là dân, khiến các cuộc tấn công quân sự quy mô lớn kém hiệu quả.
- Gây thiệt hại kinh tế và chính trị: Mặc dù không thể giành chiến thắng trong một trận đánh lớn, các cuộc tấn công nhỏ lẻ, bất ngờ của du kích (phục kích, đánh bom, phá hoại cơ sở hạ tầng) lại có khả năng làm tiêu hao nguồn lực, tài chính và làm suy giảm ý chí chiến đấu của đối phương. Việc chiến đấu với một kẻ thù "vô hình" trong thời gian dài có thể tạo ra áp lực chính trị và xã hội rất lớn ở quê nhà của cường quốc.
- Sự phát triển của công nghệ: Trái với suy nghĩ rằng công nghệ cao sẽ xóa sổ chiến tranh du kích, thực tế là công nghệ hiện đại lại đang giúp chiến tranh du kích thích nghi và trở nên nguy hiểm hơn. Các nhóm du kích có thể sử dụng điện thoại di động, internet, và mạng xã hội để tổ chức, tuyên truyền, và lên kế hoạch tấn công hiệu quả hơn.
Ví dụ thực tế
- Cuộc chiến tại Afghanistan và Iraq: Quân đội Mỹ và liên minh, với ưu thế tuyệt đối về công nghệ và quân số, đã phải đối mặt với một cuộc chiến hao mòn kéo dài. Các nhóm nổi dậy địa phương, sử dụng chiến thuật du kích, đã gây ra những tổn thất nặng nề và làm cho việc kiểm soát lãnh thổ trở nên cực kỳ khó khăn, cuối cùng dẫn đến việc các cường quốc phải rút quân.
- Xung đột ở Ukraine: Ngoài cuộc chiến quy ước, quân đội Ukraine đã sử dụng các chiến thuật du kích hiệu quả để tấn công vào hậu phương của Nga, làm gián đoạn đường tiếp vận và làm suy yếu sức mạnh của đối phương.
Tóm lại, chiến tranh du kích vẫn là một công cụ mạnh mẽ. Nó không giúp một bên giành chiến thắng tuyệt đối, nhưng lại là chiến thuật hiệu quả để làm hao mòn đối phương, kéo dài cuộc chiến và buộc cường quốc phải đánh đổi quá nhiều. Sự kết hợp giữa chiến thuật truyền thống và công nghệ hiện đại đã giúp chiến tranh du kích tồn tại và phát triển trong thế kỷ 21.
