Kinh nghiệm hạn chế xe xăng ở các nước phát triển

Kinh nghiệm hạn chế xe xăng ở các nước phát triển

Nhiều nước phát triển đang tiến tới hạn chế hoặc cấm xe dùng động cơ đốt trong (xăng, diesel), với các biện pháp đa dạng để giảm ô nhiễm không khí, giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy xe điện hoặc các phương tiện sạch hơn. Dưới đây là các ví dụ của từng quốc gia / khu vực, và các loại biện pháp thường áp dụng:

---

Những quốc gia / khu vực có chính sách hạn chế hoặc sẽ cấm xe xăng

---

Các loại biện pháp mà các nước phát triển đang sử dụng để hạn chế xe xăng

Dưới đây là các phương thức chính:

1. Cấm bán xe mới dùng xăng/diesel

   • Đặt mốc thời gian không được phép bán bất kỳ xe mới nào dùng động cơ đốt trong.

   • Ví dụ: EU từ 2035; Na Uy từ 2025.

2. Khu vực phát thải thấp / vùng môi trường (“Low Emission Zones”, LEZ hoặc Zero Emission Zones)

   • Một số thành phố hạn chế hoặc cấm xe cũ, xe ô nhiễm, xe xăng / diesel vào khu trung tâm hoặc khu đông dân cư.

   • Ví dụ: Stockholm sẽ có khu trung tâm cấm xe xăng/diesel từ 2025

   • Các thành phố ở Hà Lan, Bỉ, Pháp,... cũng áp dụng LEZ để từng bước loại bỏ xe ô nhiễm. 

3. Yêu cầu tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt hơn / kiểm định định kỳ

   • Xe mới phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải cao (ví dụ tiêu chuẩn Euro 6, Euro 7, v.v.).

   • Xe cũ hơn nếu không đáp ứng có thể bị hạn chế lưu thông.

   • Kiểm soát bằng tem, chứng nhận (ví dụ Pháp có hệ thống Crit’Air để phân loại xe dựa trên mức độ khí thải)

4. Ưu đãi cho xe sạch / xe điện

   • Miễn thuế, giảm thuế nhập khẩu, phụ phí, hỗ trợ lắp đặt trạm sạc.

   • Ưu tiên trong việc cấp phép, gửi xe, đậu xe, làn đường riêng cho xe điện.

   • Chính sách tài trợ hoặc trợ giá khi mua xe điện. (Ví dụ Na Uy rất nổi bật).

5. Hạn chế đăng ký / sản xuất / nhập khẩu xe xăng/diesel

   • Từ chối cấp phép đăng ký cho xe động cơ đốt trong trong khu vực quy định.

   • Cấm hoặc hạn chế nhập khẩu xe mới dùng xăng/diesel.

   • Đặt hạn chế về việc sử dụng xe cũ, bắt buộc phải nghỉ hưu (scrapping) nếu quá tuổi hoặc quá độ mòn khí thải.

6. Khuyến khích phát triển cơ sở hạ tầng hỗ trợ xe sạch

   • Xây dựng hệ thống trạm sạc rộng khắp.

   • Phát triển nguồn điện sạch để đảm bảo “xe điện” thực sự ít phát thải.

   • Hỗ trợ công nghệ thay thế như hydrogen, nhiên liệu tổng hợp (synthetic fuels / e-fuels). Ví dụ EU có thoả thuận cho phép xe động cơ nếu dùng nhiên liệu “carbon-neutral”. 

7. Thông tin và giáo dục cộng đồng

   • Chiến dịch tuyên truyền về ô nhiễm, biến đổi khí hậu, lợi ích kinh tế khi sử dụng xe tiết kiệm năng lượng.

   • Minh bạch thông tin về tiêu thụ năng lượng và khí thải của xe.

VIỆT NAM QUÁ NHIỀU XE XĂNG - NẾU CẤM GÂY PHẢN ỨNG TIÊU CỰC VÀ LÃNG PHÍ TÀI NGUYÊN, KINH NGHIỆM TỪ TRUNG QUỐC

Việt Nam hiện có hàng chục triệu xe máy và hàng triệu ô tô chạy xăng/diesel. Nếu cấm đột ngột thì gây ra:

• Lãng phí tài sản xã hội: xe vẫn còn sử dụng được nhưng phải bỏ đi.

• Phản ứng xã hội: người dân chưa kịp thích nghi, đặc biệt nhóm thu nhập thấp.

• Ảnh hưởng kinh tế: ngành sản xuất, nhập khẩu, sửa chữa, nhiên liệu… bị sốc.

👉 Trung Quốc cũng từng đối mặt với tình huống tương tự (quá nhiều xe xăng), và họ chọn lộ trình mềm dẻo thay vì cấm ngay.

---

Kinh nghiệm Trung Quốc trong hạn chế xe xăng

1. Không “cấm” mà chuyển dần qua “quota” và “ưu đãi”

• Trung Quốc chưa cấm bán xe xăng, nhưng áp dụng quota sản xuất – bán hàng:

  • Các hãng xe buộc phải đạt tỷ lệ nhất định xe điện hoặc xe hybrid trong tổng số xe bán ra (giống chính sách “NEV credit” – New Energy Vehicle Credit).

  • Ai không đạt phải mua tín chỉ xanh từ hãng khác (giống cơ chế carbon credit).
    → Đây là cách ép thị trường tự dịch chuyển mà không cấm xe xăng ngay.

2. Chính sách hạn chế đăng ký xe xăng tại đô thị lớn

• Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu, Thâm Quyến áp dụng biển số hạn chế:

  • Đăng ký xe xăng rất khó trúng “bốc thăm” hoặc phải đấu giá rất đắt.

  • Trong khi xe điện được cấp biển số miễn phí, nhanh chóng.
    → Người dân tự thấy mua xe điện “dễ thở” hơn, dần bỏ xe xăng.

3. Vùng hạn chế lưu thông (Low Emission Zones)

• Một số thành phố không cho xe xăng/diesel cũ vào khu trung tâm.

• Xe buýt, taxi, logistics trong nội đô bắt buộc chuyển sang điện hoặc khí nén CNG.

4. Trợ giá & hạ tầng sạc

• Trung Quốc trợ giá trực tiếp khi mua xe điện (trước đây tới 60–100 triệu VND/xe).

• Phát triển mạng lưới trạm sạc nhanh trên khắp thành phố và đường cao tốc.

• Xe điện được ưu tiên làn đường, đậu xe miễn phí hoặc giảm phí.

5. Tái sử dụng & thay thế dần

• Xe xăng cũ không bị bỏ ngay, mà:

  • Được khuyến khích bán ra tỉnh nhỏ / vùng nông thôn để tận dụng hết vòng đời.

  • Chính phủ có chương trình “đổi xe cũ lấy xe mới” với hỗ trợ tài chính.

  • Một số xe bus, taxi xăng được chuyển đổi sang hybrid/điện.

---

Bài học cho Việt Nam

1. Không cấm đột ngột → chọn lộ trình 10–20 năm.

2. Đánh vào xe đô thị trước: taxi, bus, xe tải nhỏ → bắt buộc chuyển sang điện/CNG.

3. Khuyến khích – hạn chế song song:

   • Khó đăng ký xe xăng mới ở Hà Nội/TP.HCM.

   • Xe điện được miễn phí, ưu tiên hạ tầng.

4. Tận dụng vòng đời xe xăng:

   • Đẩy xe cũ về tỉnh nông thôn → dùng hết khấu hao, tránh lãng phí.

   • Có chính sách “đổi xe cũ lấy xe điện” với trợ giá.

5. Đầu tư hạ tầng sạc trước khi siết xe xăng → nếu không, người dân sẽ phản ứng mạnh.