Lạm phát do chi phí đẩy- nhập khẩu đắt không có đủ usd để nhập- đó là kịch bản của môt số quốc gia nào?

Lạm phát do chi phí đẩy- nhập khẩu đắt không có đủ usd để nhập- đó là kịch bản của môt số quốc gia nào?

Câu hỏi của thầy rất sắc — “lạm phát do chi phí đẩy vì nhập khẩu đắt đỏ và thiếu USD để nhập hàng” là một kịch bản kinh điển trong kinh tế học vĩ mô, đặc biệt thường xảy ra ở các nền kinh tế đang phát triển hoặc khủng hoảng cán cân thanh toán.

Dưới đây là một số quốc gia tiêu biểu từng trải qua đúng mô hình này, kèm phân tích bối cảnh cụ thể:

🏴‍☠️ 1. Sri Lanka (2021–2023)

• Nguyên nhân chính:

  • Dự trữ ngoại hối giảm mạnh → không đủ USD để nhập xăng dầu, lương thực, thuốc men.

  • Đồng rupee mất giá >80%.

  • Chính phủ in tiền để chi tiêu → lạm phát chi phí đẩy tăng vọt (đỉnh 70%/năm).

• Cơ chế:

  • Khi không có USD, giá nhập khẩu tăng, chi phí vận tải – năng lượng – phân bón tăng → mọi mặt hàng trong nước đội giá.

  • Giai đoạn 2022: thiếu nhiên liệu, mất điện kéo dài → GDP giảm sâu, khủng hoảng chính trị.

🇱🇧 2. Lebanon (2019–2023)

• Bối cảnh:

  • Khủng hoảng ngân hàng và nợ công.

  • Đồng Lebanese pound mất 95% giá trị so với USD.

• Tác động:

  • Nước này nhập gần như toàn bộ nhiên liệu và lương thực → nhập khẩu đắt đỏ.

  • Chính phủ không có đủ USD để can thiệp → lạm phát chi phí đẩy kèm suy thoái.

🇿🇼 3. Zimbabwe (2000s–2023)

• Giai đoạn 2008: Siêu lạm phát > 230 triệu %.

• Căn nguyên:

  • Sản xuất trong nước sụt giảm, phải nhập khẩu hầu hết hàng thiết yếu.

  • Thiếu ngoại tệ, đồng nội tệ mất giá → vòng xoáy “chi phí nhập khẩu tăng → giá cả tăng → in tiền → mất giá thêm.”

• Hậu quả:

  • Nền kinh tế phi đô la hóa tạm thời, người dân giao dịch bằng USD, ZAR.

🇦🇷 4. Argentina (2020–2025)

• Hiện tượng tương tự nhưng mức độ nhẹ hơn:

  • Đồng peso mất giá liên tục.

  • Ngân hàng Trung ương thiếu dự trữ ngoại tệ để ổn định tỷ giá.

  • Nhập khẩu nguyên liệu, linh kiện đắt → đẩy giá thành sản xuất trong nước tăng.

• Lạm phát: ~150% (2024).

• Biện pháp: kiểm soát nhập khẩu, song gây thiếu hàng và thêm áp lực giá.

🇻🇪 5. Venezuela (2014–2021)

• Cốt lõi: giá dầu (nguồn USD chính) sụt mạnh → thiếu ngoại tệ nhập hàng.

• Hệ quả:

  • Đồng bolivar sụp đổ.

  • Siêu lạm phát do chi phí nhập khẩu năng lượng, lương thực tăng.

  • Chính phủ trợ cấp, in tiền → vòng xoáy chi phí đẩy + cầu kéo.

🇪🇬 6. Ai Cập (2022–2024)

• Biến động gần đây:

  • Chiến tranh Nga–Ukraine làm giá lương thực và năng lượng nhập khẩu tăng.

  • Thiếu USD, đồng bảng Ai Cập (EGP) mất giá ~50%.

  • Lạm phát vượt 35%.

• Đặc điểm: Kinh điển của “imported inflation” (lạm phát nhập khẩu) + cost-push inflation.

🔍 Tổng kết đặc điểm chung của nhóm nước này