Lê Quang Đạo -Chủ tịch quốc hội - học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh

Nữ tướng Nguyễn Thị Định - biểu tượng vĩ đại của phụ nữ Việt Nam trong thế kỷ XX

Chồng Nữ tướng Nguyễn Thị Định, Phó Tư lệnh Quân Giải phóng miền Nam

Lê Quang Đạo — một nhân vật lớn trong lịch sử hiện đại Việt Nam, vừa là nhà cách mạng, nhà chính trị, nhà lãnh đạo Quốc hội, vừa là người nổi tiếng bởi phong cách sống giản dị, liêm khiết, đức độ.
Dưới đây là phần tổng hợp chi tiết về cuộc đời – công lao – giai thoại của ông:

🧭 I. TIỂU SỬ CƠ BẢN

Tên thật: Nguyễn Đức Nguyên
Tên thường dùng: Lê Quang Đạo (bí danh trong hoạt động cách mạng)
Sinh: 8/8/1921 tại xã Đình Bảng, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay là phường Đình Bảng, TP Từ Sơn)
Mất: 24/7/1999 tại Hà Nội
Quê hương: Bắc Ninh – vùng đất khoa bảng và cách mạng
Vợ: Nguyễn Thị Định (Nữ tướng – Phó Tư lệnh Quân Giải phóng miền Nam)

⚙️ II. QUÁ TRÌNH HOẠT ĐỘNG CÁCH MẠNG

1. Trước Cách mạng tháng Tám 1945

Năm 1939, tham gia hoạt động yêu nước khi đang học tại Hà Nội.
Năm 1940, gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương.
Bị địch bắt giam nhiều lần, từng hoạt động bí mật tại Hà Nội, Bắc Ninh, Bắc Giang.

2. Thời kỳ kháng chiến chống Pháp

Giữ các chức vụ trong Ban Tuyên huấn Trung ương, Ban Cán sự Đảng liên khu 3, sau là Bí thư Tỉnh ủy Bắc Ninh, Bí thư Khu ủy Tả Ngạn.
Là một nhà lãnh đạo chính trị, quân sự, tuyên huấn, có công lớn trong việc tổ chức lực lượng và xây dựng chính quyền kháng chiến tại miền Bắc.

3. Kháng chiến chống Mỹ

Giữ chức Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam (1959–1977).
Phụ trách công tác chính trị, động viên quân đội, giáo dục tư tưởng trong các chiến dịch lớn.
Là Ủy viên Trung ương Đảng nhiều khóa.
Sau 1975, ông tiếp tục đảm nhiệm các chức vụ lãnh đạo cao cấp của Đảng và Nhà nước.

4. Thời kỳ hòa bình, đổi mới

Từ năm 1987 đến 1992, giữ chức Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (khóa VIII).
Đồng thời là Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước (tương đương Phó Chủ tịch nước hiện nay).
Sau khi nghỉ, ông vẫn tích cực tham gia các công tác xã hội, giáo dục, khuyến học.

🏅 III. CÔNG LAO VÀ ĐÓNG GÓP

Công lao trong kháng chiến:
- Góp phần xây dựng hệ thống chính trị, tuyên huấn trong quân đội – củng cố niềm tin, bản lĩnh chính trị cho bộ đội trong suốt hai cuộc kháng chiến.
- Được xem là “người đặt nền móng cho công tác tuyên truyền – giáo dục chính trị trong QĐND Việt Nam”.
Công lao trong thời kỳ đổi mới:
- Dưới cương vị Chủ tịch Quốc hội, ông thúc đẩy đổi mới hoạt động lập pháp, đưa Quốc hội từ vai trò hình thức sang cơ quan thực chất của quyền lực nhân dân.
- Đề cao dân chủ, minh bạch, đạo đức nghị trường.
Đóng góp cho đời sống đạo đức và văn hóa chính trị Việt Nam:
- Là biểu tượng của sự liêm chính, nhân hậu, giản dị.
- Ông được đồng nghiệp và nhân dân quý trọng như một “người thầy mẫu mực của chính trị học nhân dân”.

📜 IV. MỘT SỐ CÂU CHUYỆN, GIAI THOẠI VỀ LÊ QUANG ĐẠO

🌿 1. “Người chồng của Nữ tướng”

Vợ ông là Nữ tướng Nguyễn Thị Định, Phó Tư lệnh Quân Giải phóng miền Nam.
Họ là một trong những cặp vợ chồng cách mạng tiêu biểu nhất Việt Nam, nhưng sống xa nhau hàng chục năm vì chiến trường hai miền.
Khi bà Nguyễn Thị Định hy sinh năm 1992, ông xúc động nói:

“Suốt đời chúng tôi hiến dâng cho Tổ quốc, nên tình riêng cũng gửi lại cho non sông.”

🌾 2. “Không lấy của công dù một viên gạch”

Khi làm Chủ tịch Quốc hội, có lần công trình sửa nhà ông được Nhà nước hỗ trợ vật liệu. Ông yêu cầu trả lại và nói:

“Nhà tôi còn ở được, xin để cho người khác cần hơn.”
→ Câu chuyện này được kể lại rộng rãi trong cán bộ Quốc hội, thể hiện phẩm chất liêm khiết tuyệt đối.

📚 3. “Người không bao giờ mắng cấp dưới”

Dù là lãnh đạo cấp cao, ông nổi tiếng là ôn hòa, lắng nghe, khuyên răn nhẹ nhàng, không quát nạt ai.
Các thế hệ cán bộ trẻ trong Quốc hội thường gọi ông là “bác Đạo hiền hậu”, “người lãnh đạo biết nghe dân nhất thời đó”.

🕊️ 4. “Trở về Đình Bảng”

Những năm cuối đời, ông thường về quê Đình Bảng đọc thơ, trò chuyện với học sinh, khuyên con cháu “phải sống xứng đáng với đất Kinh Bắc”.
Ông có câu nói rất nổi tiếng:

“Đạo làm người chính là biết yêu nước, thương dân, giữ lòng trong sạch và nói điều phải.”

💐 V. VINH DANH

Huân chương Sao vàng, Huân chương Hồ Chí Minh
Huân chương Quân công hạng Nhất
Huân chương Kháng chiến hạng Nhất
Huy hiệu 60 năm tuổi Đảng
Nhiều con đường, trường học, công viên tại Hà Nội, Bắc Ninh, TP.HCM mang tên Lê Quang Đạo.
Năm 2021, nhân dịp kỷ niệm 100 năm sinh, Nhà nước tổ chức trọng thể lễ kỷ niệm quốc gia, khẳng định ông là “người cộng sản mẫu mực, học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh”.

CUỘC ĐỜI 2 VỊ TƯỚNG VỢ CHỒNG

🧭 I. GIA ĐÌNH – QUÊ HƯƠNG

Họ tên thật: Nguyễn Đức Nguyên (bí danh: Lê Quang Đạo).
Quê quán: Làng Đình Bảng, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay là phường Đình Bảng, TP Từ Sơn).
→ Đây là vùng đất “Kinh Bắc văn hiến”, nổi tiếng với truyền thống khoa bảng và cách mạng (nơi sinh ra nhiều nhân vật như Nguyễn Văn Cừ – Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương, và Nguyễn Văn Trân – nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội).

👩‍🦰 II. VỢ: NỮ TƯỚNG NGUYỄN THỊ ĐỊNH (1920–1992)

Một trong những người phụ nữ nổi tiếng nhất của cách mạng Việt Nam.

Quê quán: xã Lương Hòa, huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre.
Chức vụ:
- Phó Tư lệnh Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam.
- Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam.
- Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước (tương đương Phó Chủ tịch nước).
Danh hiệu: Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân.

🕊️ Câu chuyện đặc biệt:
Hai người gặp nhau trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp – cùng hoạt động trong Đảng, nhưng hầu như không được sống chung trọn vẹn vì mỗi người phụ trách một chiến trường khác nhau.
Họ không có con ruột (theo nhiều nguồn chính thống), vì cả hai đều dành trọn cuộc đời cho cách mạng. Sau này, ông Lê Quang Đạo thường nói với học trò rằng:

“Chúng tôi có hàng triệu người con — đó là những người lính, những thế hệ trẻ Việt Nam yêu nước.”

🧒 III. VỀ CON CHÁU

Vì hai ông bà không có con ruột, nên không có dòng con cháu trực hệ mang họ Nguyễn hay Lê Quang.

Tuy nhiên, ông có nhiều cháu ruột và cháu họ tại quê nhà Bắc Ninh, trong đó có một số người:

Làm việc trong ngành giáo dục, nghiên cứu, công tác Đảng, hoặc doanh nghiệp tư nhân,
Nhưng không ai giữ chức vụ chính trị cấp cao, đúng với truyền thống khiêm nhường, không dựa danh cha chú.

Tại phường Đình Bảng, nhà thờ họ Nguyễn Đức (dòng họ của ông) vẫn được giữ gìn, và người dân trong vùng vẫn gọi kính trọng là “Nhà cụ Đạo”.

🕊️ IV. CUỘC SỐNG RIÊNG & DI SẢN GIA ĐÌNH

Sau khi bà Nguyễn Thị Định qua đời (1992), ông sống giản dị tại một căn nhà nhỏ ở Hà Nội.
Ông thường về quê Đình Bảng thăm họ hàng, gặp học sinh và con cháu trong họ, dạy đạo lý sống, giữ nếp gia phong Kinh Bắc.
Ông qua đời năm 1999, an táng tại Nghĩa trang Mai Dịch (Hà Nội), cạnh nhiều lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước.
Năm 2021, tỉnh Bắc Ninh khánh thành Nhà tưởng niệm Lê Quang Đạo, trong khuôn viên có phòng lưu niệm trưng bày hình ảnh vợ chồng ông, thư từ và hiện vật gia đình.

📚 V. CÁCH NGƯỜI DÂN NHẮC VỀ ÔNG BÀ

Người dân Bắc Ninh – Bến Tre thường gọi hai ông bà là:

“Cặp đôi cách mạng Bắc – Nam, một đời vì nước, một lòng vì dân.”

Câu nói được khắc trong phòng lưu niệm của họ:

“Hai miền đất nước, hai con người, một lý tưởng chung – Độc lập, Tự do, Hạnh phúc cho Tổ quốc.”

HUÂN CHƯƠNG SAO VÀNG CAO QUÝ

Đồng chí Lê Quang Đạo được truy tặng Huân chương Sao Vàng – danh hiệu cao quý nhất của Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.

📜 Thông tin chi tiết:

🏅 1. Danh hiệu – thời điểm trao tặng:

Huân chương Sao Vàng:
🔸 Được truy tặng năm 2001, hai năm sau khi ông qua đời (ông mất ngày 24/7/1999).
🔸 Lý do truy tặng: “Đã có công lao đặc biệt xuất sắc trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc; suốt đời phấn đấu vì độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc và chủ nghĩa xã hội.”

🪶 2. Các huân chương, huy chương khác mà ông được trao:

Huân chương Hồ Chí Minh
Huân chương Quân công hạng Nhất
Huân chương Kháng chiến hạng Nhất
Huy hiệu 60 năm tuổi Đảng
Và nhiều phần thưởng cao quý khác của Đảng, Nhà nước, Quân đội và Quốc hội.

💬 3. Ý nghĩa đặc biệt

Việc truy tặng Huân chương Sao Vàng cho ông thể hiện sự ghi nhận toàn diện của Đảng và Nhà nước về cả sự nghiệp chính trị – quân sự – đạo đức công vụ.
Ông được xem là một trong rất ít người vừa là nhà chính trị cấp cao, vừa là nhà tư tưởng, nhà giáo dục chính trị quân đội, lại giữ cương vị Chủ tịch Quốc hội — biểu tượng của tinh thần liêm chính, dân chủ, và đạo đức cách mạng mẫu mực.

Lê Quang Đạo -Chủ tịch quốc hội - học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh