Tóm tắt: Mô hình kinh tế chia sẻ
-
Bản chất: Giá trị không nằm ở quyền sở hữu mà ở kết nối, tối ưu tài nguyên và trải nghiệm người dùng.
-
Ví dụ điển hình:
-
Grab: không sở hữu xe nhưng kết nối hàng triệu tài xế – khách hàng.
-
Shopee: không có kho hàng riêng nhưng dẫn đầu TMĐT Việt Nam.
-
Airbnb: không sở hữu phòng nhưng tạo doanh thu toàn cầu, đóng góp lớn cho GDP Việt Nam.
-
LynkiD: kết nối SMEs chia sẻ loyalty, khách hàng và chi phí.
-
-
Thực trạng & tiềm năng:
-
Thế giới: từ 14 tỷ USD (2014) → 387 tỷ USD (2022) → dự báo 827 tỷ USD (2032).
-
Việt Nam: lan rộng nhiều lĩnh vực – vận tải, thương mại, tài chính, dịch vụ, lưu trú…
-
Dự báo 2030: chiếm 25–35% tổng giá trị dịch vụ và bán lẻ Đông Nam Á.
-
-
Ý nghĩa cho doanh nghiệp Việt:
-
SMEs có thể “chia sẻ để mạnh hơn” → tận dụng dữ liệu, giảm chi phí, mở rộng khách hàng.
-
Nếu bỏ lỡ, dễ bị tụt lại so với đối thủ.
-
Nền kinh tế chia sẻ mang đến cho người tham gia sự linh hoạt để kiếm thêm thu nhập và giảm nhu cầu sở hữu tài nguyên cá nhân.
Cụ thể: Thay vì xây dựng cả một hệ thống logistics, Grab kết nối tài xế xe máy và ô tô với người dùng đang cần di chuyển. Shopee kết nối người bán với người mua, vận hành bằng dữ liệu và thuật toán thay vì kho hàng. Airbnb biến những căn phòng trống thành dịch vụ lưu trú toàn cầu. Và LynkiD – một nền tảng công nghệ Việt Nam trong lĩnh vực loyalty, đang giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa kết nối với nhau để chia sẻ hệ thống quà tặng, tập khách hàng và chi phí chăm sóc.
Năm 2017, Viện Brookings dự đoán rằng nền kinh tế chia sẻ sẽ tăng trưởng từ 14 tỷ đô la vào năm 2014 lên mức dự kiến là 335 tỷ đô la vào năm 2025. Những con số này đã tăng đáng kể chỉ trong vài năm. Năm 2022, Allied Market Research định giá giá trị thị trường của nền kinh tế chia sẻ là 387,1 tỷ đô la và dự kiến sẽ đạt 827,1 tỷ đô la vào năm 2032.
Điều này chứng tỏ kinh tế chia sẻ không còn là chiến lược của các tập đoàn công nghệ, mà đang trở thành xu hướng kinh doanh mà các doanh nghiệp không thể đứng ngoài. Khi giá trị nằm ở kết nối chứ không phải quyền sở hữu Tại Việt Nam, mô hình kinh tế chia sẻ thường được hiểu giới hạn trong các nền tảng gọi xe hay đặt phòng. Nhưng trên thực tế, nó đã và đang len lỏi vào nhiều lĩnh vực khác: từ phân phối thực phẩm, logistics, dịch vụ tài chính, marketing đến cả loyalty và chăm sóc khách hàng. Đó không chỉ là một xu hướng công nghệ, mà là một chiến lược vận hành và tăng trưởng dài hạn, nhất là trong thời kỳ mà ngân sách không còn rủng rỉnh, và người tiêu dùng ngày càng khó tính, ít trung thành hơn.
Theo báo cáo e-Conomy SEA Report 2020–2023, mô hình kinh tế chia sẻ được dự báo sẽ chiếm từ 25%–35% tổng giá trị ngành dịch vụ, bán lẻ tại Đông Nam Á vào năm 2030, nhờ xu hướng người tiêu dùng ưa chuộng tiện lợi, chia sẻ tài nguyên và tối ưu chi phí. Việt Nam, với hơn 870.000 doanh nghiệp nhỏ và vừa đang đứng trước lựa chọn chiến lược quan trọng: hoặc tận dụng để tăng tốc, hoặc bị bỏ lại phía sau khi các đối thủ cùng ngành đã bắt đầu "chia sẻ để mạnh hơn".
