Mô hình “Sàn giao dịch tài sản số quốc gia” và kinh nghiệm từ các nước

Mô hình “Sàn giao dịch tài sản số quốc gia” và kinh nghiệm từ các nước

Dưới đây là tổng hợp một cách cô đọng và trực quan về mô hình “Sàn giao dịch tài sản số quốc gia” (National Digital Asset Exchange – NDAE), cùng các kinh nghiệm quốc tế đáng học hỏi từ các nước phát triển và trong khu vực:

---

Mô hình: Sàn giao dịch tài sản số quốc gia (NDAE)

Một NDAE là nền tảng giao dịch tài sản kỹ thuật số—bao gồm tiền mã hóa, token hóa tài sản thật, NFT, v.v.—do nhà nước thiết lập hoặc kiểm soát toàn phần/đồng hành để đảm bảo việc quản lý minh bạch và an toàn. Mục tiêu là tạo “cầu nối” giữa đổi mới công nghệ và khung pháp lý, đồng thời tăng niềm tin xã hội.

---

Mô hình quốc tế đáng học hỏi

1. Indonesia – Sàn quốc gia & thanh toán tập trung

Indonesia đã triển khai một sàn giao dịch tài sản số quốc gia và hệ thống thanh toán trung tâm, buộc mọi giao dịch tiền mã hóa đều phải thông qua nền tảng này. Điều này giúp chính phủ kiểm soát minh bạch khối lượng giao dịch và bảo vệ nhà đầu tư. Mặc dù tiền mã hóa bị cấm dùng làm phương tiện thanh toán, nhưng được phép đầu tư như hàng hóa.

2. Trung Quốc – Sàn giao dịch NFT & tài sản số

Trung Quốc đã thành lập China Digital Assets Trading Platform, tập trung vào các tài sản số như NFT, metaverse và các sản phẩm bản quyền. Sàn do nhà nước tạo nên để hạn chế đầu cơ, minh bạch hóa giao dịch qua việc tham gia của các công ty lớn như Tencent, Ant, Baidu và JD.

3. Singapore – Khung pháp lý chặt chẽ, nhưng thúc đẩy đổi mới

Singapore định nghĩa rõ ràng "digital payment tokens" và yêu cầu các sàn giao dịch phải được cấp phép theo Payment Services Act (PSA). Các yêu cầu bao gồm dự trữ 1:1 cho stablecoin, kiểm toán định kỳ, và tuân thủ nghiêm ngặt quy định rửa tiền (AML) và bảo vệ khách hàng.

4. Hàn Quốc – Luật hóa đầy đủ & tích hợp vào hệ thống tài chính truyền thống

Hàn Quốc đang tiến tới Luật Cơ bản về Tài sản Kỹ thuật số (DABA) và có quy định mạnh về bảo vệ người dùng, giám sát VASP (Virtual Asset Service Providers). Ngân hàng truyền thống như Shinhan Bank cũng tham gia vào hoạt động lưu giữ tài sản số qua KDAC.

5. Châu Âu (EU) – Khung MiCA toàn khối

EU đã thông qua quy định MiCA (Markets in Crypto-Assets Regulation), tạo khung cấp phép xuyên biên giới cho các dịch vụ tài sản ảo. Các nước thành viên sẽ dần áp dụng tiêu chuẩn đồng bộ này trong 24–36 tháng tới.

6. Dubai (UAE) – Cơ quan quản lý riêng biệt & thu hút quốc tế

Dubai thành lập VARA (Virtual Assets Regulatory Authority) — cơ quan đầu tiên chuyên trách quản lý tài sản ảo, và đã cấp phép cho nhiều công ty lớn như Binance. Mục tiêu là đưa Dubai trở thành trung tâm toàn cầu của tài sản ảo.

7. Pakistan – Hội đồng điều tiết & dự trữ Bitcoin của nhà nước

Pakistan thành lập Pakistan Crypto Council (PCC) và cơ quan PVARA để quản lý tài sản ảo, đồng thời tạo dự trữ Bitcoin chiến lược của chính phủ và dùng năng lượng thặng dư cho khai thác

---

Bảng so sánh các mô hình tiêu biểu

---

Gợi ý cho Việt Nam – Xây dựng Sàn Giao dịch Tài sản số Quốc gia

1. Thiết lập nền tảng giao dịch do Nhà nước quản lý hoặc hợp tác với đơn vị uy tín, trung tâm clearing để giám sát giao dịch tập trung (theo Indonesia).

2. Xây dựng khung pháp lý rõ ràng, định nghĩa tài sản kỹ thuật số và đảm bảo quyền sở hữu – lưu trữ – giao dịch (học theo Singapore, Hàn Quốc, EU).

3. Giới hạn phạm vi giao dịch: chỉ cho phép tài sản đầu tư, không dùng làm phương tiện thanh toán.

4. Cho phép token hóa tài sản thật (bất động sản, bản quyền, NFT văn hóa...), nhưng theo quy trình nghiêm ngặt (như Trung Quốc).

5. Thành lập cơ quan hoặc ủy ban điều tiết riêng (độc lập như VARA hoặc PCC) đảm bảo giám sát chuyên môn và linh hoạt trong đổi mới.

6. Hỗ trợ kỹ thuật và bảo mật: đào tạo nhân lực, chuẩn hóa an ninh mạng, phòng tránh gian lận