Mô hình tăng trưởng mới của Việt Nam và bài học từ các quốc gia phát triển
Mô hình tăng trưởng mới của Việt Nam đang chuyển từ dựa vào lao động giá rẻ, tài nguyên, đầu tư công và FDI đại trà sang mô hình tăng trưởng dựa vào đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và nhân lực chất lượng cao. Mô hình này học hỏi sâu sắc từ kinh nghiệm thành công của các nước phát triển, đặc biệt là Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore và các nước Bắc Âu.
🔁 Mô hình tăng trưởng mới của Việt Nam (sau 2021 – 2045)
1. Từ mô hình cũ:
Đặc điểm chính | Giai đoạn áp dụng chủ yếu |
---|---|
Lợi thế lao động giá rẻ | 1986–2020 |
Dựa vào FDI đại trà, gia công | 1995–2020 |
Đầu tư công lớn (nhưng hiệu quả thấp – ICOR cao) | 2005–2020 |
Tăng trưởng nhờ mở rộng vốn, không phải năng suất | Thường xuyên |
2. Sang mô hình mới học hỏi từ các nước phát triển:
Trụ cột mới | Học hỏi từ quốc gia nào? | Cách Việt Nam đang triển khai |
---|---|---|
Khoa học – Công nghệ – Đổi mới sáng tạo | Hàn Quốc, Israel, Singapore | Thành lập quỹ đổi mới sáng tạo quốc gia, ưu đãi R&D |
Nhân lực chất lượng cao | Phần Lan, Nhật Bản | Cải cách giáo dục, đào tạo AI, STEM, kỹ năng số |
Chuyển đổi số, kinh tế số | Mỹ, Estonia, Singapore | Xây dựng chính phủ số, thanh toán số, công dân số |
Kinh tế xanh – tuần hoàn | Bắc Âu (Na Uy, Thụy Điển, Đan Mạch) | Luật bảo vệ môi trường sửa đổi, thu hút đầu tư xanh |
Tự chủ công nghệ, sáng chế | Nhật Bản, Hàn Quốc | Phát triển doanh nghiệp công nghệ cao, startup |
Chuỗi cung ứng giá trị cao | Đức, Nhật Bản | Tham gia sâu vào sản xuất chất bán dẫn, ô tô điện |
🇸🇬 Bài học từ Singapore:
-
Đầu tư vào giáo dục bậc cao, R&D, logistics
-
Chính phủ làm "nhạc trưởng" định hướng, nhưng doanh nghiệp là trung tâm đổi mới
-
Xây dựng thương hiệu quốc gia: Trung tâm tài chính – công nghệ – logistics toàn cầu
🇰🇷 Bài học từ Hàn Quốc:
-
Hỗ trợ Chaebol giai đoạn đầu để đi lên từ sản xuất, sau đó thúc đẩy R&D
-
Chính sách "đuổi kịp và vượt" công nghệ tiên tiến
-
Xuất khẩu là động lực tăng trưởng, đi kèm đầu tư giáo dục toàn diện
🇯🇵 Bài học từ Nhật Bản:
-
Kết hợp hài hòa giữa văn hóa truyền thống – công nghệ cao
-
Công nghiệp nền tảng mạnh mẽ (robot, cơ khí chính xác)
-
Đầu tư công hiệu quả, kỷ luật tài khóa, quy hoạch lâu dài
🇻🇳 Việt Nam đang làm gì?
-
Nghị quyết 52, Nghị quyết 68: hướng đến kinh tế số, kinh tế xanh
-
Thúc đẩy “Make in Vietnam” thay vì “Made in Vietnam”
-
Mục tiêu 2045: trở thành nước phát triển có thu nhập cao (GDP/đầu người ~12.000–15.000 USD)
📌 Tóm tắt:
Mô hình tăng trưởng mới của Việt Nam là mô hình lai ghép có chọn lọc: kế thừa những gì đã giúp các quốc gia phát triển vượt bẫy thu nhập trung bình, và điều chỉnh phù hợp với điều kiện Việt Nam.
Trọng tâm: Đổi mới sáng tạo – Chuyển đổi số – Nhân lực chất lượng cao – Hiệu quả đầu tư – Tự chủ công nghệ.