Mở rộng lãnh thổ dưới thời vua Lê Thánh Tông
Việc mở rộng lãnh thổ dưới thời vua Lê Thánh Tông (1460–1497) là một trong những thành tựu nổi bật nhất, đánh dấu thời kỳ Đại Việt phát triển cực thịnh cả về quy mô đất đai lẫn ảnh hưởng chính trị – quân sự trong khu vực.
🗺️ I. Tình hình lãnh thổ trước Lê Thánh Tông
-
Trước thế kỷ XV, lãnh thổ Đại Việt chủ yếu kéo dài từ biên giới phía Bắc (Lạng Sơn – Cao Bằng) tới khu vực đèo Hải Vân (Quảng Nam ngày nay).
-
Phía Tây giáp Ai Lao (Lào cổ) – phần lớn là các vùng rừng núi, chưa quản lý chặt chẽ.
-
Phía Nam còn vương quốc Chiêm Thành là đối thủ thường xuyên tranh chấp.
🛡️ II. Chiến dịch Nam tiến – Đại phá Chiêm Thành năm 1471
🔥 Diễn biến chính:
-
Năm 1471, vua Lê Thánh Tông huy động 12 vạn quân chia làm 5 đạo tiến đánh Chiêm Thành.
-
Kinh đô Trà Bàn (Bình Định) của Chiêm Thành bị hạ → vua Chiêm bị bắt sống.
-
Nhà nước Chiêm Thành suy yếu nghiêm trọng, chỉ còn lại vùng nhỏ ở phía Nam (Phan Rang – Phan Thiết).
📌 Kết quả:
-
Đại Việt sát nhập toàn bộ vùng từ Quảng Nam → Phú Yên ngày nay.
-
Thành lập các đơn vị hành chính mới như: thừa tuyên Quảng Nam, phủ Hoài Nhân, phủ Tuy Hòa.
-
Đưa người Việt vào khai khẩn – định cư, Việt hóa đất đai mới.
🌄 III. Mở rộng sang phía Tây – ảnh hưởng tới Lào
📍 Khu vực:
-
Trấn Ninh (Khăm Muộn), Sầm Nưa, Xiêng Khoảng, Lạc Biên...
📌 Biểu hiện:
-
Nhiều thủ lĩnh người Lào thần phục Đại Việt → trở thành châu thổ phiên thuộc (vùng tự trị dưới quyền Đại Việt).
-
Vua Lê Thánh Tông cho đặt quan trấn giữ – thu thuế – tổ chức hành chính nhẹ.
-
Các vùng này trở thành vùng đệm quân sự, kiểm soát tuyến Tây Bắc và Tây Trường Sơn.
🌏 IV. Tầm ảnh hưởng khu vực
-
Sau chiến thắng Chiêm Thành và mở rộng sang Lào, Đại Việt trở thành cường quốc mạnh nhất bán đảo Đông Dương thời bấy giờ.
-
Xiêm (Thái Lan) và Chân Lạp (Campuchia) buộc phải dè chừng, giữ thái độ hòa hiếu.
-
Đại Việt dưới thời Lê Thánh Tông đạt tới quy mô lãnh thổ lớn nhất kể từ thời lập quốc đến trước triều Nguyễn.
🗺️ V. Bản đồ lãnh thổ thời Lê Thánh Tông
| Hướng | Địa giới |
|---|---|
| Bắc | Từ sông Nam Giang (giáp Quảng Tây, Trung Quốc) |
| Nam | Đến hết Phú Yên |
| Tây Bắc | Gồm một số vùng Lào: Sầm Nưa, Xiêng Khoảng, Trấn Ninh (thuộc quyền kiểm soát) |
| Tây Nam | Ảnh hưởng gián tiếp đến Campuchia – vùng biên giới Tây Nguyên |
📚 VI. Ý nghĩa của việc mở rộng lãnh thổ
| Khía cạnh | Ý nghĩa |
|---|---|
| Chính trị – quân sự | Loại bỏ nguy cơ từ Chiêm Thành, thiết lập biên giới vững chắc, uy danh lan xa |
| Kinh tế – xã hội | Mở ra vùng đất mới giàu tiềm năng: sông Thu Bồn, vùng biển miền Trung |
| Văn hóa – dân cư | Mở đầu cho quá trình Việt hóa vùng Trung Trung Bộ – từng bước định hình văn hóa miền Trung |
| Chiến lược lâu dài | Tạo bàn đạp cho quá trình Nam tiến sau này đến tận Nam Bộ (qua thời chúa Nguyễn – triều Nguyễn) |
✅ KẾT LUẬN
Lê Thánh Tông là người có công lớn nhất trong việc mở rộng và định hình lãnh thổ Đại Việt.
Dưới thời ông, lãnh thổ nước ta mở rộng tối đa về phía Nam – Tây, ảnh hưởng sâu tới Tây Lào – Đông Campuchia, khẳng định vị thế cường quốc khu vực Đông Nam Á thế kỷ XV.
