Một đồng bitcoin sẽ như thế nào gồm những thành phần gì? cái gì quan trọng ?

Một đồng bitcoin sẽ như thế nào gồm những thành phần gì? cái gì quan trọng ?

Một "đồng Bitcoin" thực tế không tồn tại dưới dạng vật lý hay một file riêng lẻ mà bạn có thể "sở hữu" trong máy tính. Thay vào đó, Bitcoin là một bản ghi kỹ thuật số của một giao dịch (transaction) được lưu trữ trên một sổ cái công khai (public ledger) gọi là Blockchain.

Khi bạn "sở hữu" 1 Bitcoin, điều đó có nghĩa là Khóa Riêng tư (Private Key) của bạn kiểm soát một bản ghi giao dịch (gọi là UTXO) với giá trị 1 BTC.

Dưới đây là ví dụ và thành phần của một giao dịch Bitcoin (tức là cách một đồng Bitcoin được "chuyển đi"):

1. Ví dụ về Giao dịch Bitcoin

Hãy tưởng tượng bạn (Địa chỉ A) muốn gửi 1 BTC cho người bạn của mình (Địa chỉ B). Đây là các bước Bitcoin của bạn sẽ "trải qua" khi được gửi đi:

1. Đầu vào (Inputs): Bạn phải sử dụng các Bitcoin chưa chi tiêu trước đó (UTXO) từ ví của bạn. Giả sử bạn nhận được 0.6 BTC từ Giao dịch X và 0.4 BTC từ Giao dịch Y.
   • Input 1: Giao dịch X (0.6 BTC)
   • Input 2: Giao dịch Y (0.4 BTC)
   • Tổng Đầu vào: $0.6 + 0.4 = 1.0$ BTC
2. Đầu ra (Outputs): Bạn xác định nơi số Bitcoin này sẽ đi.
   • Output 1 (Người nhận): 1.0 BTC đến Địa chỉ B.
   • Output 2 (Phí giao dịch): Không có phí trong ví dụ này để đơn giản.
3. Ký số (Signing): Bạn dùng Khóa Riêng tư của mình để ký lên toàn bộ giao dịch, chứng minh rằng bạn có quyền sử dụng 1.0 BTC đó.
4. Phát sóng & Khai thác: Giao dịch đã ký được gửi đến mạng lưới và được thêm vào một khối mới trên Blockchain.

Kết quả: Sau khi giao dịch được xác nhận, số Bitcoin chưa chi tiêu trước đó (UTXO) của bạn (1.0 BTC) sẽ được ghi nhận là thuộc về Địa chỉ B.

2. Các Thành phần Chính của Giao dịch Bitcoin

Mỗi giao dịch Bitcoin, đại diện cho sự di chuyển của "đồng coin," bao gồm các thành phần sau:

3. Thành phần Quan trọng Nhất: Khóa Riêng tư (Private Key) 🔑

Trong toàn bộ hệ thống Bitcoin, thành phần quan trọng nhất là Khóa Riêng tư (Private Key).

các đồng tiền khác cũng như vậy?

Câu trả lời là: Về cơ bản là đúng, nhưng có sự khác biệt quan trọng về mô hình kế toán của Blockchain.

Tất cả các loại tiền điện tử đều dùng hệ thống mật mã khóa công khai/khóa riêng tư để quản lý quyền sở hữu. Tuy nhiên, cách chúng ghi lại số dư và giao dịch trên sổ cái (Blockchain) lại khác nhau.

1. Điểm Tương Đồng Cốt Lõi (Khóa Riêng tư là quan trọng nhất)

Giống như Bitcoin, tất cả các đồng coin khác đều dựa trên nguyên tắc sau:

• Khóa Riêng tư (Private Key): Luôn là thứ quan trọng nhất. Nó là bằng chứng mật mã duy nhất cho phép bạn ký và ủy quyền chi tiêu tài sản của mình. Bất kể là BTC, ETH, SOL, hay ADA, ai nắm giữ Khóa Riêng tư, người đó kiểm soát tiền.
• Địa chỉ Ví (Public Key/Address): Là địa chỉ công khai để nhận tiền. Nó được tạo ra từ Khóa Riêng tư.
• Giao dịch: Phải được tạo ra và ký bằng Khóa Riêng tư để được mạng lưới chấp nhận.

2. Điểm Khác Biệt Quan Trọng (Mô hình Kế toán)

Các blockchain khác nhau sử dụng một trong hai mô hình kế toán cơ bản sau để theo dõi số dư, đây là sự khác biệt lớn nhất:

A. Mô hình UTXO (Unspent Transaction Output)

• Được sử dụng bởi: Bitcoin (BTC), Litecoin (LTC), Bitcoin Cash (BCH), Cardano (ADA - sử dụng eUTXO).
• Cách hoạt động: Giống như sử dụng tiền mặt hoặc tờ tiền giấy trong ví vật lý.
  • Hệ thống không theo dõi "số dư" của bạn. Thay vào đó, nó theo dõi các "đầu ra giao dịch chưa chi tiêu" mà bạn đã nhận được trước đó.
  • Để gửi tiền, bạn phải sử dụng toàn bộ UTXO đã nhận làm đầu vào, và nếu có tiền thừa, hệ thống sẽ trả lại tiền thừa đó dưới dạng một UTXO mới cho chính bạn.
• Ưu điểm: Bảo mật cao, chống chi tiêu kép hiệu quả, lý tưởng cho chức năng tiền tệ.

B. Mô hình Tài khoản (Account Model)

• Được sử dụng bởi: Ethereum (ETH), Binance Smart Chain (BNB Chain), Solana (SOL), Polygon (MATIC).
• Cách hoạt động: Giống như một tài khoản ngân hàng truyền thống.
  • Mạng lưới theo dõi số dư duy nhất được liên kết với địa chỉ ví của bạn (gọi là State).
  • Khi bạn gửi tiền, hệ thống trừ số tiền chính xác từ số dư của bạn và cộng vào số dư của người nhận.
• Ưu điểm: Đơn giản và hiệu quả hơn cho việc thực thi Hợp đồng Thông minh (Smart Contract) và quản lý các ứng dụng phức tạp (DApps), vì nó dễ dàng theo dõi trạng thái và số dư của nhiều loại token khác nhau (ERC-20).

Tóm tắt

Mặc dù cách lưu trữ và theo dõi số dư (UTXO vs. Account Model) có khác biệt giữa các đồng coin, nguyên tắc căn bản về quyền sở hữu vẫn giữ nguyên:

Nếu bạn mất Khóa Riêng tư, bạn sẽ mất quyền kiểm soát tài sản của mình trên bất kỳ blockchain nào.