Nguyễn Chích- Đệ nhất công thần thời Lê Lợi

Nguyễn Chích- Đệ nhất công thần thời Lê Lợi

Nguyễn Chích (阮隻) là một trong những công thần kiệt xuất thời Lê Lợi, có vai trò rất quan trọng trong công cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống giặc Minh và dựng nên nhà Hậu Lê. Dưới đây là phân tích vai trò của ông và lý do vì sao ông được coi là "đệ nhất công thần" trong những năm đầu:

---

🛡️ NGUYỄN CHÍCH – ĐỆ NHẤT CÔNG THẦN THỜI LÊ LỢI

I. Tiểu sử khái quát

• Tên đầy đủ: Nguyễn Chích (còn gọi là Lê Chích – do đổi họ theo vua Lê Lợi sau này).

• Quê quán: Đông Ninh, huyện Đông Sơn, Thanh Hóa.

• Xuất thân: Tù trưởng vùng miền núi, có ảnh hưởng lớn trong cộng đồng người thiểu số (có nơi ghi là người Thổ, người Mường).

---

II. Công trạng nổi bật

1. Người đầu tiên thuyết phục Lê Lợi "ra khỏi rừng"

• Nguyễn Chích là người có tầm nhìn chiến lược, từng nói với Lê Lợi:

  “Chúng ta không thể mãi ở vùng núi rừng Lam Sơn. Muốn dựng nghiệp lớn phải chiếm Nghệ An làm bàn đạp.”

• Lời khuyên này là bước ngoặt lớn, vì từ đó Lê Lợi hạ quyết tâm mở rộng địa bàn, tiến đánh vùng đồng bằng rộng lớn, chuẩn bị cho các chiến dịch lớn sau này.

2. Chỉ huy chiến dịch đánh chiếm Nghệ An (1425)

• Là tổng chỉ huy trong trận đánh Nghệ An – một trận then chốt trong kháng chiến chống Minh.

• Thành công trong chiến dịch này giúp Lê Lợi mở rộng căn cứ, chiếm được vùng đất trù phú, tạo hậu phương vững chắc.

3. Trung thành tuyệt đối, không mưu cầu lợi riêng

• Sau chiến thắng, Nguyễn Chích không tranh quyền đoạt lợi, luôn giữ lòng trung quân ái quốc.

• Ông tiếp tục giữ vai trò hậu cần, điều quân, ổn định vùng chiếm đóng.

---

III. Danh hiệu & Vị trí lịch sử

• Được Lê Lợi phong là khai quốc công thần đệ nhất.

• Tên ông được khắc trên bia Vĩnh Lăng và các văn bản phong tặng thời Lê sơ.

• Được thờ trong các đền thờ trung thần, đặc biệt ở Thanh Hóa và Nghệ An.

---

IV. Vì sao ông được gọi là "đệ nhất công thần"?

Dưới đây là những câu chuyện thể hiện tài năng quân sự – chính trị – ngoại giao của Nguyễn Chích, qua đó cho thấy vì sao ông được coi là một trong những công thần có tầm nhìn chiến lược hàng đầu thời Lê Lợi:

---

🧭 1. Câu chuyện "xuống núi mở nghiệp lớn" – Thuyết phục Lê Lợi đánh ra Nghệ An

Bối cảnh:
Khởi nghĩa Lam Sơn lúc ban đầu còn yếu, chỉ hoạt động trong vùng rừng núi Thanh Hóa. Lê Lợi lưỡng lự chưa dám tiến ra đồng bằng vì sợ lực lượng còn mỏng.

Câu chuyện:
Nguyễn Chích gặp Lê Lợi, nói:

“Nay ta muốn khởi nghĩa lớn, há lại cứ quanh quẩn mãi trong núi rừng Lam Sơn? Nếu chiếm được Nghệ An, ta có đất rộng người đông, lúa gạo dồi dào, sau này mới tính chuyện đại sự được.”

Ý nghĩa:

• Đây là một lời khuyên thay đổi chiến lược căn bản, từ phòng thủ sang chủ động tiến công.

• Chính từ lời khuyên này, trận Nghệ An (1425) đã diễn ra, trở thành bước ngoặt trong toàn bộ kháng chiến chống Minh.

• Nguyễn Chích được giao chỉ huy trực tiếp chiến dịch Nghệ An, mở ra vùng đất hậu phương chiến lược quan trọng cho nghĩa quân Lam Sơn.

---

🗡️ 2. Dụ hàng thành Nghệ An mà không tốn nhiều máu

Câu chuyện:
Khi tiến đánh Nghệ An, thay vì đánh trực diện các thành kiên cố như Trà Lân, Diễn Châu, Nghệ An… Nguyễn Chích sử dụng chiến thuật “tâm công”:

• Gửi thư kêu gọi đầu hàng đến các tướng nhà Minh, dựa vào danh nghĩa "phù Lê diệt Minh".

• Gây chia rẽ nội bộ địch, vận động người bản xứ chống Minh.

• Nhiều thành không đánh mà hàng, giúp nghĩa quân bảo toàn lực lượng.

Ý nghĩa:

• Thể hiện tài ngoại giao – tâm lý chiến của Nguyễn Chích.

• Nhờ vậy, chỉ trong vài tháng, gần như toàn bộ Nghệ An đã rơi vào tay nghĩa quân Lam Sơn, không tốn nhiều sinh lực.

---

🧠 3. Khả năng tổ chức – xây dựng hậu phương vững chắc

Sau khi chiếm được Nghệ An, Nguyễn Chích không trở lại Lam Sơn ngay mà ở lại trấn giữ và tổ chức ổn định vùng đất mới:

• Lập các đội dân binh, tổ chức thu thuế, tích trữ lương thảo.

• Phát triển mạng lưới giao liên – liên lạc giữa Nghệ An và Thanh Hóa.

• Xây dựng Nghệ An thành "kho lương" và bàn đạp hậu cần cho các chiến dịch phía Bắc (Tân Bình – Thuận Hóa – Đông Quan).

Ý nghĩa:

• Ông vừa là võ tướng, vừa là nhà tổ chức chính trị – hậu cần xuất sắc.

• Đây là lý do vì sao Lê Lợi tin tưởng giao cho Nguyễn Chích trấn thủ một vùng rộng lớn trong thời điểm quyết định.

---

🛡️ 4. Không tham quyền, lui về khi đất nước yên bình

Câu chuyện:
Sau khi Lê Lợi lên ngôi, nhiều công thần bị cuốn vào vòng tranh chấp quyền lực (Trần Nguyên Hãn bị giết, Lê Sát – Lê Ngân – Phạm Văn Xảo mưu lập phe cánh…). Nhưng Nguyễn Chích rút về quê, không tranh giành quyền hành.

• Vua Lê Thái Tổ trọng thưởng ông, phong làm Khai quốc công thần, tước Hầu, cho hưởng thực ấp.

• Nhưng ông vẫn giữ mình thanh bạch, không dự triều chính, không đòi hỏi thêm.

Ý nghĩa:

• Thể hiện phẩm chất đạo đức và tầm vóc nhân cách, rất hiếm có trong thời chiến – hậu chiến.

• Chính vì vậy, Nguyễn Chích được các sử gia xếp vào nhóm công thần mẫu mực, quân tử và đáng kính nhất thời Hậu Lê sơ.

---

✍️ Tổng kết tài năng Nguyễn Chích