Nguyễn Huệ (Quang Trung) đã sử dụng – liên minh – và tổ chức lực lượng người Thượng (người dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên) trong quá trình xây dựng căn cứ, lực lượng và tiến hành khởi nghĩa Tây Sơn.
📜 BỐI CẢNH LỊCH SỬ
-
Khởi nghĩa Tây Sơn nổ ra vào năm 1771 tại vùng Tây Sơn thượng đạo (nay là huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định).
-
Đây là vùng giáp ranh giữa đồng bằng duyên hải Nam Trung Bộ và sơn nguyên Tây Nguyên, nơi có nhiều tộc người Thượng sinh sống như: Bahnar, Jrai, Ê-đê, Hrê…
🛡 1. Nguyễn Huệ dùng người Thượng như thế nào?
✅ Giai đoạn khởi nghĩa ban đầu (1771–1775)
-
Anh em Tây Sơn dựa vào địa bàn rừng núi hiểm trở, lôi kéo các thủ lĩnh người Thượng tham gia khởi nghĩa chống lại chúa Nguyễn.
-
Cư dân người Thượng giúp:
-
Hướng dẫn đường rừng, tiếp tế lương thực
-
Cung cấp người tham gia nghĩa quân
-
Ẩn náu, bảo vệ lực lượng Tây Sơn khi bị truy đuổi
-
✅ Giai đoạn mở rộng ảnh hưởng
-
Sau khi chiếm được Quy Nhơn, Phú Yên, Bình Thuận, Tây Sơn:
-
Củng cố liên minh với các tộc người ở Tây Nguyên, để kiểm soát hành lang chiến lược nối từ Bình Định – Kon Tum – Gia Lai – Đắk Lắk.
-
Một số tù trưởng người Thượng được phong chức, giao nhiệm vụ trấn giữ các cửa ngõ từ Tây Nguyên xuống đồng bằng.
-
🧠 2. Vì sao Nguyễn Huệ dùng được người Thượng?
| Lý do | Phân tích |
|---|---|
| Cùng chung mâu thuẫn với chúa Nguyễn | Người Thượng từng bị chính quyền chúa Nguyễn đối xử bất công, bị trưng thu thuế khóa, bóc lột... |
| Tây Sơn có tư tưởng bình dân – đoàn kết dân tộc | Chủ trương “dân làm gốc”, sẵn sàng hợp tác với người dân tộc nếu họ giúp đỡ cách mạng |
| Khả năng chiến đấu tốt – quen địa hình rừng núi | Người Thượng giỏi đánh du kích, thiện chiến ở rừng sâu, là lực lượng bổ trợ cực tốt cho Tây Sơn |
| Chiến lược liên minh vùng cao để kiểm soát vùng thấp | Nguyễn Huệ hiểu rằng ai kiểm soát được Tây Nguyên sẽ khống chế được miền Trung – Nam |
📌 3. Chứng cứ lịch sử – ghi chép đáng chú ý
-
Trong nhiều ghi chép dân gian ở Tây Nguyên, tồn tại truyền thuyết về “nghĩa binh người Thượng đánh quân Nguyễn”.
-
Theo sách "Tây Sơn – anh hùng dân tộc", nghĩa quân Tây Sơn có những cánh quân đi theo đường rừng phía Tây (Tây Nguyên) để đánh úp bất ngờ vào Nam Bộ.
-
Tư liệu địa phương cho thấy nhiều nơi ở Tây Nguyên từng là căn cứ hậu cần, tập kết lương thảo của quân Tây Sơn.
✅ KẾT LUẬN
Nguyễn Huệ và anh em Tây Sơn đã sử dụng, liên minh và thu phục lực lượng người Thượng (các tộc Tây Nguyên) rất hiệu quả, đặc biệt trong giai đoạn xây dựng lực lượng và mở rộng địa bàn từ vùng núi ra đồng bằng.
👉 Đây là bài học quý về chiến lược “liên minh dân tộc – dựa vào lòng dân miền núi”, rất đáng suy ngẫm trong cả thời cổ lẫn hiện đại.
