Tại sao Lý Thường Kiệt lại dựng phòng tuyến ở sông Như Nguyệt mà không chặn đánh ở ải Chi Lăng hoặc ải Nội Bàng?
Câu hỏi này đụng tới một quyết định chiến lược quân sự cực kỳ sâu sắc của danh tướng Lý Thường Kiệt trong cuộc kháng chiến chống Tống lần thứ hai (1075–1077). Việc ông không chặn đánh quân Tống tại Ải Chi Lăng hay Ải Nội Bàng — những nơi vốn là tử địa — mà lùi sâu về lập phòng tuyến ở sông Như Nguyệt (sông Cầu) là một quyết định có tính toán kỹ lưỡng cả về địa hình, binh lực và chiến lược tổng thể.
🎯 1. Vì sao không chặn ở Ải Chi Lăng hoặc Ải Nội Bàng?
❌ Không phải do ải yếu, mà vì:
🔹 a. Lực lượng địch quá mạnh và chuẩn bị kỹ càng:
-
Quân Tống chuẩn bị quy mô lớn: khoảng 10 vạn quân do Quách Quỳ chỉ huy, thêm hơn 10 vạn phu vận chuyển, với tuyến hậu cần dài, lương thực dồi dào.
-
Tống chia quân làm 2 đường tấn công:
-
Quách Quỳ theo đường Chi Lăng – Lạng Sơn (chủ lực).
-
Triệu Tiết đánh ngược từ Vân Nam – Tây Bắc (phối hợp vu hồi).
-
-
Nếu đánh ở biên giới, khả năng bị đánh bọc hậu và vây hãm cao.
🔹 b. Chiến thuật "vườn không nhà trống – tiêu thổ kháng chiến":
-
Lý Thường Kiệt rút quân khỏi biên giới, thực hiện chiến lược lùi sâu – tiêu hao – kéo dài chiến tranh.
-
Dẫn dụ quân Tống đi vào sâu, bị kiệt quệ, xa hậu cần, rồi phản công bất ngờ.
🛡️ 2. Vì sao chọn sông Như Nguyệt (sông Cầu) làm phòng tuyến?
✅ Lý do địa lý – quân sự cực kỳ ưu việt:
| Yếu tố | Giải thích |
|---|---|
| Địa hình hiểm yếu | Sông Cầu quanh co, sâu và rộng – rất khó vượt nếu bị chống cự. Hai bờ là vùng đồi núi và làng mạc ta nắm rõ địa hình. |
| Tuyến án ngữ cuối cùng | Là “yết hầu” giữa vùng trung du và đồng bằng Bắc Bộ, chắn lối vào Thăng Long từ hướng Bắc. |
| Chuẩn bị công phu | Lý Thường Kiệt đã xây dựng phòng tuyến công sự vững chắc hai bên bờ sông, bố trí cung nỏ, địa lôi (cạm bẫy), quân mai phục, tạo thế trận chủ động. |
🎯 3. Lợi thế chiến lược: Biến thủ thành công – biến yếu thành mạnh
-
Giữ sông Như Nguyệt là lựa chọn vừa phòng thủ chắc chắn, vừa có thể phản công bất ngờ khi địch yếu.
-
Ông cũng thực hiện chiến tranh tâm lý cực mạnh bằng bài thơ “Nam quốc sơn hà”, làm địch khiếp sợ.
-
Kết quả:
➤ Quân Tống không vượt nổi sông, bị tiêu hao, bệnh tật, hậu cần cạn kiệt.
➤ Sau đó Lý Thường Kiệt chủ động cho đánh úp ban đêm, quân Tống đại bại → rút lui trong nhục nhã.
📌 Kết luận:
Lý Thường Kiệt không chặn địch ở biên giới (Chi Lăng, Nội Bàng) vì muốn tránh đối đầu trực diện khi địch mạnh và chủ động lừa địch vào sâu, rồi đánh tiêu hao – phản công tại vị trí chủ động nhất là sông Như Nguyệt.
Đây là ví dụ điển hình của nghệ thuật chiến tranh bất đối xứng, một chiến lược được đánh giá ngang tầm đại danh tướng thế giới.
