Thách thức lớn nhất của chính sách thuế hiện đại
về cơ bản “thuế là phần chia sẻ lợi nhuận của người dân, doanh nghiệp cho Nhà nước” để xây dựng hạ tầng, dịch vụ công, bảo đảm an sinh xã hội. Nhưng chia thế nào để công bằng, văn minh và khuyến khích mọi tầng lớp đều tự nguyện nộp thuế — đây mới là thách thức lớn nhất của chính sách thuế hiện đại.
1. Nguyên tắc CÔNG BẰNG THUẾ
a) Thuế theo khả năng đóng góp
-
Người có thu nhập, tài sản lớn hơn thì đóng thuế cao hơn (thuế thu nhập lũy tiến, thuế tài sản).
-
Người thu nhập thấp hoặc mới khởi nghiệp được miễn giảm hoặc chịu thuế thấp.
b) Thuế minh bạch và dễ hiểu
-
Mọi người đều biết rõ họ đóng thuế để làm gì và cách tính thuế.
-
Hệ thống thuế đơn giản, dễ kê khai, dễ thanh toán, giảm chi phí tuân thủ.
c) Thuế tỷ lệ thuận với lợi ích nhận được
-
Ai hưởng lợi nhiều từ hạ tầng, dịch vụ công thì đóng góp nhiều hơn.
-
Hộ kinh doanh nhỏ, lao động tự do được hưởng dịch vụ y tế, giáo dục, an sinh phù hợp với mức thuế họ đóng.
d) Thuế khuyến khích phát triển
-
Chính sách thuế tạo động lực cho người dân mở rộng kinh doanh, đổi mới sáng tạo, đầu tư lâu dài, không “phạt” thành công.
2. CÁCH CHIA THUẾ VÀ CƠ CHẾ KHEN THƯỞNG – PHẠT
| Cách chia/khung thuế | Mục tiêu | Ví dụ thực tiễn |
|---|---|---|
| Ngưỡng miễn và lũy tiến thuế | Bảo vệ người yếu thế, thúc đẩy doanh nghiệp nhỏ phát triển | Thuế thu nhập cá nhân lũy tiến, thuế khoán hộ kinh doanh có ngưỡng miễn thấp |
| Thuế tài sản và thuế thu nhập tách bạch | Đánh thuế công bằng theo tài sản và thu nhập | Thuế tài sản của Singapore, thuế thu nhập Pháp theo bậc thu nhập |
| Ưu đãi thuế cho khởi nghiệp và đổi mới | Khuyến khích doanh nghiệp tái đầu tư, mở rộng | Miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp 2–3 năm đầu |
| Hóa đơn điện tử, hoàn thuế khuyến khích khai báo | Minh bạch hóa, giảm thất thu, tăng tự nguyện | Chile, Hàn Quốc có hoàn thuế nhỏ nếu khai thuế đầy đủ |
| Phạt nghiêm và thưởng rõ ràng | Răn đe trốn thuế và thưởng người khai báo đúng | Thuế Mỹ có chế độ phạt rất nặng; Thuế Thụy Điển thưởng giảm thuế nếu khai chuẩn |
| Chính sách hỗ trợ tư vấn thuế, kế toán miễn phí | Giúp hộ nhỏ tránh sai sót, giảm chi phí tuân thủ | Anh, Canada có nhiều chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ |
3. LÀM SAO KHEN THƯỞNG PHẢN BIỆN VỚI CẢM GIÁC BẤT CÔNG?
-
Tạo cơ chế thưởng thuế cho doanh nghiệp/hộ kinh doanh minh bạch trong 3-5 năm liên tục, được giảm thuế hoặc hỗ trợ dịch vụ.
-
Công khai thông tin đóng thuế của các doanh nghiệp lớn, cá nhân nổi bật để tạo niềm tin xã hội.
-
Thường xuyên truyền thông hiệu quả về mục đích thuế và cách thuế được sử dụng cho lợi ích chung (hạ tầng, y tế, giáo dục).
-
Thực thi nghiêm minh các trường hợp trốn thuế, né thuế nhưng vẫn minh bạch, công bằng xử lý.
4. KẾT LUẬN
Chính sách thuế văn minh không chỉ là việc thu tiền, mà là xây dựng hệ sinh thái phát triển dựa trên công bằng, minh bạch và khuyến khích.
Khi mọi tầng lớp đều cảm nhận được sự công bằng, hiểu được lợi ích và trách nhiệm, họ sẽ tự nguyện tham gia đóng góp dù là hộ kinh doanh nhỏ lẻ hay doanh nghiệp lớn.
