Thực tế rất phổ biến của hộ kinh doanh nhỏ lẻ ở Việt Nam
đây chính là thực tế rất phổ biến của hộ kinh doanh nhỏ lẻ ở Việt Nam, làm rõ “cái khó” khi muốn làm chủ mà vẫn duy trì cuộc sống ổn định.
Phân tích minh họa cụ thể cho hộ kinh doanh nhỏ với doanh thu 1 tỷ/năm như thầy yêu cầu — để thấy rõ chi phí thực tế ăn mòn lợi nhuận, và so sánh với mức lương người làm công ăn lương.
Ví dụ minh họa: Hộ kinh doanh nhỏ lẻ doanh thu 1 tỷ/năm
| Khoản mục | Mức ước tính/năm (VNĐ) | Ghi chú |
|---|---|---|
| Doanh thu | 1.000.000.000 | 1 tỷ/năm |
| Chi phí nguyên vật liệu | 400.000.000 | Chiếm khoảng 40% doanh thu (biến đổi) |
| Tiền lương nhân công | 200.000.000 | 2 nhân viên, mỗi người ~8.3 triệu/tháng, chưa BHXH |
| Đóng BHXH nhân viên | 36.000.000 | Khoảng 15% lương nhân viên (theo quy định) |
| Tiền lương chủ hộ | 120.000.000 | 10 triệu/tháng (bằng hoặc thấp hơn lương công nhân) |
| Thuê mặt bằng | 100.000.000 | 8-9 triệu/tháng, khu vực trung bình |
| Chi phí điện nước internet | 24.000.000 | 2 triệu/tháng |
| Chi phí khác (vật tư, marketing,...) | 20.000.000 | Dự phòng chi phí phát sinh |
| Thuế khoán (giả định 3% doanh thu) | 30.000.000 | Thuế khoán doanh thu |
Tính toán lợi nhuận
-
Tổng chi phí = 400 + 200 + 36 + 120 + 100 + 24 + 20 + 30 = 930 triệu đồng
-
Lợi nhuận ròng trước thuế = 1.000 - 930 = 70 triệu đồng/năm
So sánh với thu nhập người lao động
-
Người lao động làm công ăn lương có thể nhận lương 8-12 triệu/tháng, tức khoảng 96–144 triệu/năm, kèm bảo hiểm xã hội, y tế đầy đủ, không phải lo chi phí quản lý kinh doanh, thuê mặt bằng.
-
Trong khi chủ hộ kinh doanh chỉ thu về 70 triệu, và còn phải chịu rủi ro, áp lực quản lý, tài chính và không có chế độ bảo hiểm xã hội đầy đủ như công nhân viên.
Ý nghĩa thực tế
-
Hộ kinh doanh nhỏ thường “làm nhiều, lời ít”, nhiều trường hợp lợi nhuận còn âm nếu tính đầy đủ chi phí cơ hội và rủi ro.
-
Do đó, nhiều người kinh doanh nhỏ chỉ “vừa đủ sống”, thậm chí không dám mở rộng vì sợ rủi ro và tăng chi phí thuế, lao động.
-
Trong khi đó, chính sách thuế và quản lý thường áp mức thuế khoán theo doanh thu, không trừ chi phí cụ thể nên họ cảm thấy “bị đánh thuế quá nặng so với lợi nhuận thực tế”.
Gợi ý cải thiện chính sách
-
Áp dụng thuế khoán dựa trên lợi nhuận ước tính hoặc cho phép trừ chi phí thực tế với hộ kinh doanh đủ điều kiện.
-
Nâng ngưỡng miễn thuế doanh thu lên mức phù hợp với thực tế chi phí sinh hoạt và kinh doanh (ví dụ 500 triệu – 700 triệu đồng/năm).
-
Hỗ trợ tư vấn, hỗ trợ giảm chi phí quản lý, thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp để được hưởng ưu đãi thuế và tiếp cận vốn.

