Trần Thừa, vị Thái thượng hoàng đầu tiên của triều Trần

Trần Thừa, vị Thái thượng hoàng đầu tiên của triều Trần. Mình tóm lược ngắn gọn để bạn dễ hình dung:

🏯 Trần Thừa (1184 – 1234)

Tên húy: Trần Thừa (陳承).
Tước hiệu: Hiển Hoàng (顯皇), sau khi mất được tôn miếu hiệu là Thái Tổ.
Vai trò: Là người sáng lập thực sự của triều Trần, nhưng không trực tiếp làm vua, mà giữ ngôi Thái thượng hoàng.

📜 Cuộc đời và sự nghiệp

Xuất thân dòng họ Trần ở Tức Mặc (Nam Định).
Gia tộc họ Trần nổi lên từ nghề đánh cá, sau dần giàu mạnh, kiểm soát vùng ven biển.
Năm 1225, thông qua mưu lược của Trần Thủ Độ (em họ), Trần Thị Dung (em gái Trần Thừa, Hoàng hậu của Lý Huệ Tông), đã đưa con gái là Lý Chiêu Hoàng (7 tuổi) nhường ngôi cho Trần Cảnh (8 tuổi, con của Trần Thừa).
Như vậy, nhà Trần thay thế nhà Lý.

👑 Thái thượng hoàng

Sau khi Trần Cảnh lên ngôi (tức Trần Thái Tông, trị vì 1225–1258), Trần Thừa trở thành Thái thượng hoàng (1225–1234).
Đây là tiền lệ chính trị đặc biệt: Thái thượng hoàng nhà Trần thực quyền, nắm triều chính, còn vua (con) ban đầu chỉ là hình thức.
Ông điều hành đất nước những năm đầu nhà Trần, đặt nền móng cho sự ổn định.

🏛 Công lao

Dù không trực tiếp xưng đế, nhưng Trần Thừa là người mở đầu triều Trần, nhường danh cho con nhưng vẫn giữ thực quyền.
Đặt ra truyền thống “Thái thượng hoàng”: các vua Trần sau này nhiều lần nhường ngôi cho con sớm, lui về làm thượng hoàng nhưng vẫn nhiếp chính, tạo nên cơ chế chuyển giao quyền lực đặc trưng của nhà Trần.
Dưới sự chỉ đạo ban đầu của ông, nhà Trần củng cố được chính quyền, chuẩn bị cho giai đoạn hưng thịnh sau này (đặc biệt là 3 lần kháng chiến chống Nguyên – Mông).

📌 Tổng kết

Trần Thừa không phải là hoàng đế trực tiếp, nhưng là “người sáng nghiệp” của triều Trần.
Ông là Thái thượng hoàng đầu tiên trong lịch sử Việt Nam.
Đặt nền tảng chính trị – xã hội, định hình cơ chế thượng hoàng độc đáo, giúp nhà Trần duy trì sự ổn định và hưng thịnh gần 175 năm.

TRẦN BÀ LIỆT CON TRẦN THỪA- CHA TRẦN QUỐC TOẢN

Trần Bà Liệt, người thường được nhắc tới trong truyền thuyết dân gian như là:

Con trai của Trần Thừa (Thái thượng hoàng, cha của Trần Thái Tông)
Cha của Trần Quốc Toản (anh hùng tuổi thiếu niên, nổi tiếng bóp nát quả cam)

📜 Thông tin về Trần Bà Liệt

Trong chính sử (Đại Việt sử ký toàn thư, Khâm định Việt sử Thông giám cương mục), không thấy ghi rõ tên “Trần Bà Liệt”.
Tuy nhiên, trong gia phả họ Trần và nhiều thần phả, văn bia ở các đền thờ Trần Quốc Toản, có ghi rằng cha ông là Trần Bà Liệt.
Như vậy, đây là nhân vật có thật trong dòng tộc nhà Trần, nhưng ít được nhắc đến trong sử chính thống, có lẽ vì không giữ vai trò nổi bật trong triều chính.

👨‍👦 Vai trò trong dòng tộc

Trần Thừa → Thái thượng hoàng đầu tiên, người sáng lập triều Trần.
Trần Bà Liệt → con trai Trần Thừa, thuộc thế hệ hoàng thân đầu tiên nhà Trần.
Trần Quốc Toản (1267–1285) → con trai Trần Bà Liệt, nổi tiếng vì tham gia kháng chiến chống Nguyên – Mông (1285), trở thành biểu tượng lòng yêu nước.

🏛 Sử liệu & truyền thuyết

Trong sử sách, chỉ nhắc đến Trần Quốc Toản, không nói nhiều về cha ông.
Nhưng trong dân gian, để tôn vinh dòng dõi, thường nhắc:
- Ông nội: Trần Thừa
- Cha: Trần Bà Liệt
- Con: Trần Quốc Toản

Điều này tạo nên một gia phả 3 đời gắn với buổi đầu và giai đoạn hưng thịnh của nhà Trần.

✅ Kết luận: Trần Bà Liệt là con trai của Thái thượng hoàng Trần Thừa, cha của Trần Quốc Toản, nhưng ông không giữ vai trò chính trị lớn, nên không được ghi nhiều trong chính sử, chủ yếu lưu truyền trong gia phả và thần phả.