Tính đến năm 2023, tỷ lệ tổng nợ trên GDP của Việt Nam—bao gồm nợ công, nợ tư nhân và nợ nước ngoài. Con số này phản ánh mức nợ tổng thể tương đối thấp so với nhiều quốc gia trong khu vực và trên thế giới.
📊 Cơ cấu nợ của Việt Nam năm 2023
| Loại nợ | Tỷ lệ trên GDP | Nguồn dữ liệu |
|---|---|---|
| Nợ công | 33,5% | CEIC Data |
| Nợ nước ngoài | 32,7% | CEIC Data |
| Nợ tư nhân | 125,9% | IMF DataMapper |
Lưu ý: Các tỷ lệ này có thể chồng lắp, vì nợ nước ngoài bao gồm cả nợ công và nợ tư nhân từ nguồn nước ngoài. Do đó, tổng tỷ lệ nợ không đơn giản là tổng cộng các tỷ lệ trên.
🔍 Một số điểm nổi bật
-
Nợ công: Chiếm 33,5% GDP vào năm 2023, giảm so với mức 34,0% của năm trước đó.
-
Nợ nước ngoài: Chiếm 32,7% GDP vào năm 2023, giảm từ mức 35,9% của năm 2022.
-
Nợ tư nhân: Chiếm 125,9% GDP, bao gồm các khoản vay và chứng khoán nợ của khu vực tư nhân.
📈 So sánh quốc tế
Tỷ lệ tổng nợ trên GDP của Việt Nam ở mức 46,3% được coi là thấp so với nhiều quốc gia khác, cho thấy Việt Nam có dư địa tài khóa để thực hiện các chính sách kích thích kinh tế nếu cần thiết.
Tổng nợ/GDP của Việt Nam hiện vẫn ở mức tương đối an toàn, nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro nếu xét theo cơ cấu nợ, tốc độ tăng trưởng tín dụng và năng lực quản lý tài chính. Dưới đây là phân tích chi tiết:
📌 1. Rủi ro đối với Việt Nam
🔸 Nợ tư nhân tăng cao
-
Dù nợ công và nợ nước ngoài ở mức thấp, nhưng nợ tư nhân (doanh nghiệp + hộ gia đình) chiếm hơn 125% GDP là mức đáng lo ngại.
-
Nợ này chủ yếu đến từ tín dụng bất động sản, tiêu dùng và trái phiếu doanh nghiệp, vốn dễ bị ảnh hưởng bởi biến động lãi suất hoặc thanh khoản.
🔸 Nợ trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) tăng mạnh
-
TPDN từng bùng nổ giai đoạn 2020–2022. Sau khi siết lại quy định, nhiều doanh nghiệp không trả được nợ, ảnh hưởng thị trường tài chính.
-
Năm 2023 có khoảng 600.000 tỷ VND TPDN đáo hạn, gây áp lực lớn cho các doanh nghiệp bất động sản và xây dựng.
🔸 Nợ chính quyền địa phương tăng ngầm (nợ tiềm ẩn)
-
Một số địa phương vay thông qua các quỹ đầu tư phát triển hoặc hợp tác công tư (PPP), khó kiểm soát toàn diện.
-
Giống mô hình “chính quyền địa phương vay ngầm” của Trung Quốc.
🔸 Nợ nước ngoài có thể tăng nếu vay USD để phát triển hạ tầng
-
Nếu tỷ giá biến động mạnh hoặc chi phí vay quốc tế tăng, nợ nước ngoài có thể trở thành gánh nặng.
📉 2. So sánh với các nước từng khủng hoảng nợ
| Quốc gia | Tỷ lệ nợ/GDP lúc khủng hoảng | Nguyên nhân chính | So sánh với Việt Nam |
|---|---|---|---|
| Sri Lanka (2022) | >120% nợ công / GDP | Vay ODA và trái phiếu nước ngoài quá nhiều, mất khả năng trả nợ | 🇻🇳 Việt Nam không phát hành Eurobond quá mức, quản lý nợ nước ngoài chặt chẽ hơn |
| Argentina | >90% nợ công / GDP | Phụ thuộc vốn nước ngoài, mất kiểm soát tỷ giá | 🇻🇳 Việt Nam kiểm soát tỷ giá tốt, dự trữ ngoại hối ổn định |
| Hy Lạp (2010) | >160% nợ công / GDP | Chi tiêu chính phủ lớn, gian lận thống kê tài chính | 🇻🇳 Việt Nam có mức kỷ luật tài khóa tốt hơn |
| Trung Quốc (hiện nay) | ~300% tổng nợ / GDP | Nợ doanh nghiệp + nợ địa phương khổng lồ, bất động sản suy thoái | 🇻🇳 Nợ doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro tương tự nhưng quy mô nhỏ hơn |
| Nhật Bản | >260% nợ công / GDP | Chủ yếu vay trong nước, lãi suất siêu thấp | 🇻🇳 Việt Nam không có mức tiết kiệm quốc dân cao như Nhật |
🛡️ 3. Việt Nam đang làm gì để kiểm soát?
-
Giới hạn trần nợ công: Quốc hội quy định trần nợ công là 60% GDP.
-
Tái cơ cấu thị trường trái phiếu: Áp quy định chặt hơn về phát hành trái phiếu doanh nghiệp.
-
Phát triển thị trường vốn thay vì phụ thuộc ngân hàng.
-
Kiểm soát chặt tín dụng bất động sản và tiêu dùng.
✅ Kết luận
-
Việt Nam chưa có nguy cơ khủng hoảng nợ như Sri Lanka hay Argentina vì nợ công thấp, vay nước ngoài hạn chế và cơ cấu nợ vẫn trong kiểm soát.
-
Tuy nhiên, rủi ro nội địa hóa đang tăng, nhất là từ nợ tư nhân, trái phiếu doanh nghiệp và tín dụng bất động sản.
-
Cần tiếp tục nâng cao minh bạch, giám sát nợ doanh nghiệp, và phát triển thị trường tài chính lành mạnh để tránh "bẫy Trung Quốc".
