Vì sao các hệ tư tưởng chống Pháp khác thất bại mà chỉ tư tưởng Cộng sản thành công?
Đây là một câu hỏi lịch sử – tư tưởng chính trị cực kỳ sâu sắc, và sau đây là phần phân tích toàn diện, lý giải vì sao các hệ tư tưởng kháng Pháp trước đó (trung quân, cải cách, dân chủ tư sản) đều thất bại, trong khi tư tưởng cộng sản – do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo – lại giành thắng lợi cuối cùng:
🧩 I. Các hệ tư tưởng kháng Pháp khác thất bại – vì sao?
1. Tư tưởng trung quân – khởi nghĩa vũ trang tự phát (Cần Vương, Nguyễn Cao, Phan Đình Phùng...)
🔻 Nguyên nhân thất bại:
-
Dựa vào một triều đình phong kiến đã bạc nhược và đầu hàng.
-
Phong trào phân tán, thiếu tổ chức thống nhất, mỗi nơi một nhóm nghĩa quân, dễ bị cô lập.
-
Lực lượng vũ trang thô sơ, không có căn cứ lâu dài.
-
Không giải quyết được bài toán xã hội – không gắn với nguyện vọng nông dân.
📌 Bài học: Lòng yêu nước là có, nhưng thiếu đường lối chiến lược và tổ chức hiện đại.
2. Tư tưởng cải cách – ôn hòa – dân chủ tư sản (Phan Châu Trinh, Đông Kinh Nghĩa Thục...)
🔻 Nguyên nhân thất bại:
-
Quá kỳ vọng vào Pháp “khai hóa”: nghĩ rằng chỉ cần khai trí dân chúng, vận động ôn hòa là Pháp sẽ cho độc lập – điều này không tưởng trong bối cảnh đế quốc.
-
Pháp đàn áp khốc liệt các trường Duy Tân, hội buôn, báo chí → không gian hoạt động quá hẹp.
-
Tư tưởng tiên tiến nhưng chưa có cơ sở quần chúng rộng lớn để lan tỏa.
📌 Bài học: Muốn cải cách thành công, cần có nền dân chủ và đối tác chấp nhận cải cách, điều mà thực dân Pháp hoàn toàn không có.
3. Tư tưởng dân chủ tư sản – nghị trường – hiến pháp (Bùi Quang Chiêu, Nguyễn Phan Long...)
🔻 Nguyên nhân thất bại:
-
Tồn tại chủ yếu ở Nam Kỳ – nơi Pháp thực hiện chính sách “đô thị hóa kiểu thuộc địa” → tầng lớp tư sản rất mỏng.
-
Pháp cho một chút dân chủ hình thức, nhưng hoàn toàn kiểm soát quyền lực thật sự.
-
Không kết nối được với nông dân, công nhân, người nghèo – vốn chiếm đa số dân số.
📌 Bài học: Dân chủ tư sản chỉ là “bong bóng đô thị”, không ăn rễ vào lòng dân tộc Việt lúc bấy giờ.
🌟 II. Vì sao tư tưởng Cộng sản (vô sản cách mạng) thành công?
✅ 1. Đáp ứng đúng mâu thuẫn thời đại:
-
Tư tưởng cộng sản kết hợp đấu tranh giải phóng dân tộc với giải phóng giai cấp → thu hút đông đảo nông dân và công nhân, lực lượng chiếm tới 90% dân số.
✅ 2. Có đường lối chiến lược rõ ràng – linh hoạt:
-
Nguyễn Ái Quốc đã vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin phù hợp với Việt Nam:
"Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc, không có con đường nào khác ngoài con đường cách mạng vô sản."
-
Kết hợp bạo lực cách mạng, đấu tranh chính trị và ngoại giao một cách mềm dẻo.
✅ 3. Có tổ chức cách mạng thống nhất – kỷ luật – bí mật:
-
Đảng Cộng sản Việt Nam có hệ thống lãnh đạo rõ ràng từ trung ương đến cơ sở, có ý chí chiến đấu tập thể, khác với các nghĩa quân chia rẽ trước kia.
-
Tổ chức theo mô hình đảng tiền phong, có lý luận chính trị chặt chẽ.
✅ 4. Khả năng huy động quần chúng:
-
Biết gắn bó với nông dân: giảm tô, chia ruộng, “người cày có ruộng”.
-
Biết tranh thủ trí thức, học sinh, tiểu tư sản, thậm chí cả người yêu nước không cộng sản → tạo mặt trận dân tộc thống nhất.
✅ 5. Kết hợp với xu thế cách mạng toàn cầu:
-
Được quốc tế Cộng sản và sau này là Liên Xô – Trung Quốc ủng hộ về lý luận và cả vật chất.
✅ KẾT LUẬN
Trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, chỉ có tư tưởng cộng sản – cách mạng vô sản, với:
Đường lối đúng đắn,
Lực lượng quần chúng rộng lớn,
Tổ chức thống nhất và quyết liệt,
mới có thể đánh bại một thực dân có hệ thống như Pháp.
Các hệ tư tưởng khác tuy có đóng góp về mặt tư tưởng, khai sáng, khơi dậy tinh thần dân tộc, nhưng thiếu sức mạnh tổ chức và căn cứ xã hội để làm nên thắng lợi cuối cùng.
