Các Bà chúa ở Việt Nam gồm những ai? Bà chúa Liễu Hạnh, Bà chúa Kho....

Ở Việt Nam, hình tượng “Bà Chúa” xuất hiện rất nhiều trong văn hóa dân gian, tín ngưỡng thờ Mẫu, và gắn liền với những nhân vật lịch sử hoặc thần thoại. Dưới đây là các bà chúa nổi tiếng nhất cùng ý nghĩa của từng người:

1. Bà Chúa Liễu Hạnh (Mẫu Liễu Hạnh)

Danh hiệu: Thánh Mẫu Liễu Hạnh, một trong Tứ Bất Tử Việt Nam.
Tín ngưỡng: Đạo Mẫu, thờ Mẫu Tam Phủ – Tứ Phủ.
Ý nghĩa: Bà là hiện thân của Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên, cai quản Thiên Phủ, biểu tượng cho quyền lực, công lý, và che chở nhân dân. Bà thể hiện sự uy nghiêm nhưng cũng nhân hậu, giúp dân trừng trị kẻ ác.
Tích xưa: Bà là con gái thứ hai của Ngọc Hoàng, giáng trần nhiều lần để hóa độ chúng sinh.

2. Bà Chúa Kho

Danh hiệu: Thánh Mẫu Bà Chúa Kho.
Tín ngưỡng: Tín ngưỡng thờ thần Tài Lộc – chủ yếu ở miền Bắc.
Ý nghĩa: Biểu tượng của sự bảo hộ tài lộc, giữ kho tiền của quốc gia và dân gian. Dân gian thờ bà để cầu xin tài lộc, “vay vốn” đầu năm để buôn bán làm ăn.
Nổi tiếng với: Đền Bà Chúa Kho ở Bắc Ninh.

3. Bà Chúa Thượng Ngàn (Mẫu Thượng Ngàn)

Danh hiệu: Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn.
Tín ngưỡng: Đạo Mẫu – Tứ Phủ.
Ý nghĩa: Cai quản rừng núi, đại diện cho thiên nhiên, bảo hộ mùa màng, thú rừng và người đi rừng. Biểu tượng cho sự dồi dào, sinh sôi của tự nhiên.
Nơi thờ chính: Đền Suối Mỡ (Bắc Giang), Đền Đồng Kỵ.

4. Bà Chúa Đệ Tam Thoải (Mẫu Thoải)

Danh hiệu: Mẫu Đệ Tam Thoải Cung.
Tín ngưỡng: Đạo Mẫu – Tứ Phủ.
Ý nghĩa: Cai quản Thủy Phủ (nước, sông biển), bảo hộ người làm nghề chài lưới, giao thương đường thủy. Bà đại diện cho sự mềm mại nhưng đầy uy lực của nước.
Nơi thờ chính: Đền Cờn (Nghệ An), Đền Đồng Bằng (Thái Bình).

5. Bà Chúa Ba (Chúa Ba Chùa Ba Vàng)

Danh hiệu: Bà Chúa Ba.
Tín ngưỡng: Phật giáo dân gian.
Ý nghĩa: Hình tượng dân gian hóa của tín ngưỡng Phật giáo kết hợp Đạo Mẫu. Bà được xem là vị thánh nữ che chở cho vùng núi Ba Vàng (Quảng Ninh).

6. Bà Chúa Xứ (Châu Đốc, An Giang)

Danh hiệu: Bà Chúa Xứ Núi Sam.
Tín ngưỡng: Tín ngưỡng bản địa Nam Bộ.
Ý nghĩa: Bảo hộ vùng biên giới, phù hộ cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. Bà còn được coi là thần hộ quốc an dân ở miền Tây Nam Bộ.
Nổi tiếng với: Lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam.

7. Bà Chúa Tằm Tang (Hưng Yên)

Danh hiệu: Bà Chúa Tằm Tang.
Tín ngưỡng: Dân gian.
Ý nghĩa: Người dạy dân nghề trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải. Bà được tôn vinh là Tổ nghề dệt tơ lụa.
Nơi thờ: Đền Đậu An (Hưng Yên).

8. Bà Chúa Sao (Hà Nam)

Danh hiệu: Bà Chúa Sao.
Tín ngưỡng: Dân gian.
Ý nghĩa: Biểu tượng cho sự sáng soi, trí tuệ, phù trợ cho học hành, thi cử.

9. Bà Chúa Năm Phương

Danh hiệu: Bà Chúa Năm Phương.
Tín ngưỡng: Đạo Mẫu.
Ý nghĩa: Một số nơi cho rằng bà là hiện thân của ngũ hành, cai quản năm phương trời đất.

Tóm tắt nhanh:

Tên Bà Chúa	Lĩnh vực cai quản	Ý nghĩa biểu tượng
Liễu Hạnh	Thiên đình	Quyền lực, công lý
Bà Chúa Kho	Tài lộc, tiền bạc	Giữ kho, cầu tài lộc
Thượng Ngàn	Rừng núi	Sinh sôi, thiên nhiên
Mẫu Thoải	Sông nước	Mềm mại nhưng mạnh mẽ
Bà Chúa Ba	Núi rừng Quảng Ninh	Tín ngưỡng dân gian
Bà Chúa Xứ	Biên giới Nam Bộ	Hộ quốc, an dân
Tằm Tang	Tơ lụa, nghề dệt	Thủ công truyền thống
Bà Chúa Sao	Trí tuệ, học hành	Phù trợ thi cử
Năm Phương	Ngũ hành	Cân bằng vũ trụ

1. Hình tượng “Bà Chúa” Việt Nam tương ứng với ai trong Đạo giáo?

Trong Đạo giáo (Taoism) Trung Hoa, hình tượng “Bà Chúa” của Việt Nam gần nhất là các vị Nữ Thần thuộc Thần Tiên hệ thống, tiêu biểu như:

Bà Chúa Việt Nam	Tương ứng Đạo giáo Trung Hoa	Ý nghĩa
Liễu Hạnh Công Chúa	Tây Vương Mẫu (西王母)	Nữ thần tối cao, chủ quản thiên đình, trường sinh bất lão, che chở thần tiên, giống như Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên.
Bà Chúa Thượng Ngàn	Nữ Thần Sơn Xuyên (山川女神)	Cai quản núi non, đất đai, cây cỏ, tương tự các vị Sơn Thần trong Đạo giáo.
Bà Chúa Thoải (Mẫu Thủy)	Long Nữ, Thủy Thần (水神)	Nữ thần sông nước, giống các Thủy Thần – Long Nữ con gái Long Vương.
Bà Chúa Kho	Thần Tài Phú Quý (財神女神)	Dù Đạo giáo không có "Chúa Kho", nhưng hình tượng Tài Thần nữ vẫn xuất hiện (ví dụ: Biện Tài Thiên Nữ 辯才天女), biểu tượng cho tài lộc, may mắn.
Bà Chúa Xứ	Địa Mẫu (地母元君)	Bảo hộ vùng đất, dân chúng địa phương, tương tự như Thần Địa, Địa Mẫu trong Đạo giáo.

➡️ Nói tóm lại: hệ thống Bà Chúa Việt Nam trong Đạo Mẫu là phiên bản Việt hóa của các Nữ Thần trong Đạo giáo, nhưng mang đậm yếu tố dân gian và bản sắc Việt.

Các Bà chúa ở Việt Nam gồm những ai? Bà chúa Liễu Hạnh, Bà chúa Kho....