Các thói quen xấu gây hại cho não dễ gây đột quỵ
Dưới đây là những thói quen xấu phổ biến nhất gây hại cho não bộ và làm tăng nguy cơ đột quỵ (tai biến mạch máu não), được tổng hợp từ các nghiên cứu y học và cảnh báo của WHO, AHA (Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ):
⚠️ I. Thói quen xấu nguy hiểm cho não – Tăng nguy cơ đột quỵ
1. Ít vận động, ngồi nhiều
-
Làm chậm tuần hoàn máu, tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
-
Nguy cơ đột quỵ tăng gấp 2 lần ở người ngồi >8 giờ/ngày.
2. Ăn mặn, ăn nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh
-
Tăng huyết áp – yếu tố nguy hiểm hàng đầu gây đột quỵ.
-
Mỡ máu cao gây xơ vữa động mạch não.
3. Thức khuya, thiếu ngủ kéo dài
-
Làm tổn thương các tế bào thần kinh, rối loạn điều hòa mạch máu.
-
Ngủ <5 tiếng/ngày tăng 83% nguy cơ đột quỵ (theo Harvard, 2019).
4. Căng thẳng – stress kéo dài
-
Gây tăng huyết áp đột ngột, co thắt mạch máu não, dễ dẫn đến đột quỵ.
-
Hormone cortisol cao phá hủy tế bào thần kinh vùng hippocampus (trí nhớ).
5. Hút thuốc lá – kể cả hút thụ động
-
Làm hẹp và xơ vữa động mạch não, tăng nguy cơ máu đông.
-
Người hút thuốc có nguy cơ đột quỵ cao hơn 2–4 lần.
6. Lạm dụng rượu, bia
-
Rối loạn nhịp tim, cao huyết áp, tăng nguy cơ xuất huyết não.
-
Đặc biệt nguy hiểm nếu uống nhiều rượu vào buổi tối.
7. Uống ít nước
-
Máu trở nên đặc, khó lưu thông, tăng nguy cơ hình thành huyết khối (cục máu đông).
8. Không kiểm soát các bệnh mãn tính
-
Cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu nếu không điều trị tốt sẽ phá hủy mạch máu não.
⚠️ II. Một số thói quen tưởng vô hại nhưng gây hại cho não
| Thói quen | Hệ quả |
|---|---|
| Nhịn ăn sáng | Hạ đường huyết → não thiếu năng lượng → chóng mặt, ngất, đột quỵ nếu nặng |
| Dùng điện thoại khi vừa ngủ dậy hoặc trước khi ngủ | Rối loạn đồng hồ sinh học, làm giảm chất lượng giấc ngủ, tăng stress thần kinh |
| Ngồi xổm – đứng dậy đột ngột (nhất là người già) | Tụt huyết áp tư thế → thiếu máu não thoáng qua |
| Tắm nước lạnh buổi sáng sớm hoặc khuya | Gây co mạch đột ngột, có thể dẫn đến đột quỵ lạnh (đặc biệt người huyết áp cao) |
✅ III. Cách phòng tránh đột quỵ và bảo vệ não bộ
-
Ngủ đủ 7–8 tiếng/ngày, đúng giờ.
-
Uống đủ nước: 1.5 – 2 lít nước/ngày.
-
Tập thể dục nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày (đi bộ, yoga, khí công).
-
Ăn uống lành mạnh: Giảm muối, giảm mỡ, tăng rau xanh và cá.
-
Kiểm tra huyết áp, đường huyết, mỡ máu định kỳ.
-
Tránh stress bằng thiền, hít thở sâu, nghỉ ngơi đúng cách.
⚠️ Những thói quen tưởng là vô hại nhưng dễ gây hại não và đột quỵ
1. 🎧 Nghe nhạc tai nghe quá lâu hoặc quá to
-
Tác hại:
-
Làm tổn thương tế bào thần kinh thính giác, giảm trí nhớ, đau đầu mãn tính.
-
Tai nghe in-ear làm tăng áp lực nội sọ nếu âm thanh quá lớn.
-
-
Nguy cơ thêm: Giảm khả năng cảm nhận nguy hiểm (tai nạn giao thông, té ngã, ngất xỉu).
→ Giới hạn an toàn: Dưới 60% âm lượng, không quá 60 phút/lần.
2. 💆 Massage cổ quá mạnh, quá thường xuyên hoặc không đúng kỹ thuật
-
Tác hại:
-
Có thể gây tổn thương động mạch cảnh, dẫn đến bóc tách thành mạch → gây tắc mạch máu não.
-
Ghi nhận một số ca đột quỵ do massage cổ mạnh hoặc xoay vặn đột ngột (theo NEJM).
-
-
Ai dễ nguy hiểm: Người có tiền sử tăng huyết áp, xơ vữa mạch, người lớn tuổi.
→ Khuyến nghị: Massage cổ nhẹ nhàng, không xoay đầu mạnh hay bấm huyệt sâu nếu không phải chuyên gia.
3. 🚿 Tắm nước lạnh buổi sáng hoặc đêm khuya
-
Gây co mạch đột ngột → tăng huyết áp hoặc co thắt mạch máu não.
-
Nguy hiểm nhất với người có bệnh tim mạch, huyết áp cao, người già.
4. 🥶 Ra khỏi phòng lạnh (điều hòa) đột ngột gặp nóng ẩm
-
Thay đổi nhiệt độ quá nhanh làm mạch máu giãn–co đột ngột → tăng nguy cơ vỡ mạch máu nhỏ trong não.
-
Tăng nguy cơ tai biến nhiệt (nhiệt độ) – đặc biệt ở người cao tuổi.
5. 🪑 Ngồi xổm – đứng dậy đột ngột
-
Dễ gây tụt huyết áp tư thế, thiếu máu lên não, choáng váng hoặc ngất.
-
Lặp lại thường xuyên có thể làm tổn thương hệ mạch nhỏ ở não.
6. 💤 Ngủ sai tư thế (gối quá cao, ép cổ, quay đầu quá mức)
-
Gây cản trở lưu thông máu lên não, lâu dài có thể tổn thương vi mạch não.
-
Nghiên cứu cho thấy ngủ gối quá cao (>12 cm) tăng nguy cơ huyết áp ban đêm và tai biến nhỏ.
7. ☕️ Uống quá nhiều cà phê hoặc trà đặc
-
Chất caffeine làm tăng nhịp tim, tăng huyết áp tạm thời → nếu uống nhiều, có thể gây quá tải cho mạch máu não.
8. 📵 Lạm dụng điện thoại, đặc biệt là khi vừa thức dậy hoặc trước khi ngủ
-
Gây rối loạn nhịp sinh học, tăng hormone căng thẳng, ảnh hưởng đến trí nhớ, khả năng tư duy.
-
Thiếu ngủ kinh niên làm tăng nguy cơ Alzheimer và đột quỵ sớm.
✅ Lời khuyên bảo vệ não bộ & phòng ngừa đột quỵ:
-
Gối ngủ nên cao ~8–10cm, vừa phải.
-
Không massage cổ nếu không rõ kỹ thuật.
-
Uống nước ấm buổi sáng sớm (200–300ml), tránh tắm lạnh ngay sau đó.
-
Tránh sử dụng tai nghe âm lượng cao, đặc biệt khi đang di chuyển.
-
Giữ nhiệt độ phòng ổn định, tránh sốc nhiệt (ra ngoài từ phòng lạnh).
-
Tập khí công, thiền, yoga hoặc đơn giản là đi bộ 30 phút mỗi ngày.
