Prostaglandin E2 (PGE2) là gì? có tác dụng gì đối với cơ thể

vì Prostaglandin E2 (PGE2) là một chất sinh học quan trọng, liên quan chặt chẽ tới viêm, miễn dịch, sinh sản và nhiều bệnh lý.
Mình giải thích chi tiết nhé:

🔎 PGE2 là gì?

Prostaglandin E2 (PGE2) là một loại eicosanoid, được tổng hợp từ acid arachidonic (một acid béo omega-6) nhờ enzyme cyclooxygenase (COX-1, COX-2).
Nó là chất trung gian sinh học (signaling molecule) có hoạt tính rất mạnh, nhưng thời gian tồn tại ngắn (tác dụng cục bộ, không lan xa như hormone toàn thân).

⚡ Tác dụng sinh học chính của PGE2

🩸 1. Viêm – miễn dịch

Khởi phát phản ứng viêm: PGE2 làm giãn mạch, tăng tính thấm thành mạch → sưng, đỏ.
Gây sốt: PGE2 tác động lên vùng dưới đồi (hypothalamus) → tăng điểm điều nhiệt.
Gây đau: làm nhạy cảm đầu tận cùng thần kinh với các chất gây đau (bradykinin, histamine).

🦴 2. Xương – khớp

Điều hòa sự tạo xương và hủy xương.
Ở mức cao (trong viêm khớp, loãng xương): thúc đẩy hủy xương.

🧠 3. Hệ thần kinh

Tham gia điều hòa giấc ngủ, cảm xúc và chức năng nhận thức.
Có liên quan đến trầm cảm và lo âu (qua trục viêm – não).

🩺 4. Sinh sản

Co bóp tử cung: quan trọng trong quá trình sinh nở và kinh nguyệt.
Gây chín cổ tử cung: nên được dùng trong thuốc hỗ trợ chuyển dạ.

🫁 5. Hệ hô hấp & tiêu hóa

Gây giãn cơ trơn khí quản (ở liều thấp) nhưng có thể gây co thắt (ở liều cao).
Bảo vệ niêm mạc dạ dày bằng cách tăng tiết chất nhầy và bicarbonate, giảm tiết acid.

🧬 6. Ung thư & bệnh mạn tính

PGE2 thường tăng cao trong nhiều loại ung thư (đại trực tràng, dạ dày, phổi…), thúc đẩy:
- Tăng sinh mạch máu (angiogenesis).
- Ức chế miễn dịch chống khối u.
- Kích thích tế bào ung thư phát triển và di căn.
Vì vậy, các thuốc ức chế COX-2 (như celecoxib, aspirin) được nghiên cứu để giảm nguy cơ ung thư.

💡 Tóm tắt dễ nhớ

Nguồn gốc: từ acid arachidonic qua COX → PGE2.
Vai trò:
- Gây viêm, sốt, đau.
- Điều hòa xương, thần kinh, sinh sản.
- Bảo vệ niêm mạc dạ dày.
- Tham gia tiến triển ung thư.

vì PGE2 (Prostaglandin E2) không phải là chất có sẵn trong thức ăn, mà cơ thể tự tổng hợp từ acid arachidonic (AA) – một loại acid béo omega-6. Tuy nhiên, chế độ ăn và lối sống ảnh hưởng rất nhiều đến mức PGE2 trong cơ thể.

🥩 Nguồn nguyên liệu tạo PGE2 trong thực phẩm

Acid arachidonic (AA) – có nhiều trong:
- Thịt đỏ (bò, lợn, cừu).
- Thịt gà (nhất là da gà, nội tạng).
- Trứng.
- Sữa béo, bơ, phô mai.
Khi cơ thể có nhiều AA + enzyme COX hoạt động mạnh → tạo ra nhiều PGE2.

⚖️ Khi nào PGE2 có lợi?

Ở mức vừa phải, PGE2 rất quan trọng:

Bảo vệ dạ dày (tăng tiết nhầy, giảm loét).
Điều hòa kinh nguyệt, hỗ trợ sinh nở.
Tham gia sửa chữa mô khi tổn thương.
Điều hòa miễn dịch.

🚨 Khi nào PGE2 gây hại?

Nếu cơ thể sản xuất quá nhiều PGE2 (do ăn nhiều omega-6, ít omega-3, hoặc do viêm mạn tính), sẽ:

Gây đau, viêm, sốt (bệnh khớp, đau mạn tính).
Tăng nguy cơ ung thư, xơ vữa động mạch.
Gây co thắt khí quản (hen).

✅ Cách cân bằng PGE2 để tốt cho cơ thể

1. Giảm nguyên liệu sinh PGE2 quá mức

Hạn chế ăn quá nhiều thịt đỏ, nội tạng, thực phẩm chế biến sẵn.
Tránh dầu chiên đi chiên lại, nhiều omega-6 xấu (dầu ngô, dầu hướng dương, dầu đậu nành công nghiệp).

2. Tăng thực phẩm kháng viêm, cân bằng omega-3 : omega-6

Cá béo (cá hồi, cá mòi, cá trích, cá thu) → nhiều omega-3 (EPA, DHA), giúp ức chế tạo PGE2 quá mức.
Hạt lanh, hạt chia, óc chó → giàu ALA (omega-3 thực vật).
Dầu oliu, dầu mè, dầu dừa → chất béo tốt, ít gây viêm.

3. Thực phẩm giàu polyphenol, kháng viêm tự nhiên

Nghệ (curcumin), trà xanh (EGCG), gừng, tỏi, hành → ức chế COX, giảm PGE2 dư thừa.
Rau xanh, trái cây giàu vitamin C, E → chống oxy hóa, điều hòa viêm.

4. Lối sống

Tập thể dục đều → giảm viêm hệ thống, hạ PGE2.
Ngủ đủ giấc → giảm sản xuất cytokine gây viêm.
Tránh stress kéo dài → stress kích thích con đường viêm → tăng PGE2.

🔑 Tóm lại:

PGE2 không có trực tiếp trong thực phẩm, mà cơ thể tự tạo ra từ acid arachidonic (omega-6).
Ăn uống cân bằng giảm omega-6, tăng omega-3, thêm gia vị – rau quả kháng viêm sẽ giúp duy trì mức PGE2 hợp lý: đủ để bảo vệ cơ thể, không dư thừa gây bệnh.