Các biện pháp chống từng loại lạm phát ra sao?

Các biện pháp chống từng loại lạm phát ra sao?

Lạm phát do cầu kéo vs Lạm phát chi phí đẩy? Cái nào tốt hơn?

Nước Mỹ và Trung Quốc trải qua những giai đoạn lạm phát cầu kéo và chi phí đẩy ra sao?

Để xử lý lạm phát, phải phân biệt nguyên nhân là do cầu kéo hay chi phí đẩy, vì cách “chữa” gần như ngược nhau:

---

1. Lạm phát do cầu kéo (Demand-Pull Inflation)

🔹 Nguyên nhân: Tổng cầu tăng quá nhanh → vượt khả năng cung → giá tăng.
Ví dụ: Mỹ 2021–2022 do gói kích thích khổng lồ.

🔹 Biện pháp chống:

• Thắt chặt tiền tệ:

  • Tăng lãi suất → giảm vay mượn, kìm hãm đầu tư và tiêu dùng.

  • Hạn chế cung tiền, giảm QE (in tiền, mua trái phiếu).

• Thắt chặt tài khóa:

  • Giảm chi tiêu công, hoãn dự án đầu tư công.

  • Tăng thuế để hút bớt tiền ra khỏi lưu thông.

• Kiểm soát tín dụng và tiêu dùng xa xỉ:

  • Hạn chế cho vay bất động sản, chứng khoán.

  • Chính sách khuyến khích tiết kiệm.

✅ Tóm lại: Hạ nhiệt “cầu” bằng cách rút bớt tiền ra khỏi nền kinh tế.

---

2. Lạm phát do chi phí đẩy (Cost-Push Inflation)

🔹 Nguyên nhân: Giá nguyên liệu, năng lượng, lao động… tăng làm chi phí sản xuất cao → giá hàng hóa tăng.
Ví dụ: Khủng hoảng dầu mỏ 1973, Nga–Ukraine 2022.

🔹 Biện pháp chống:

• Ổn định chi phí đầu vào:

  • Trợ giá năng lượng, xăng dầu, lương thực.

  • Đàm phán mở rộng nhập khẩu nguồn thay thế.

• Kiểm soát kỳ vọng lạm phát:

  • Tránh tăng lương ồ ạt theo giá cả (vòng xoáy lạm phát).

  • Truyền thông chính sách rõ ràng để giữ niềm tin thị trường.

• Hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất:

  • Giảm thuế đầu vào, miễn giảm phí logistics.

  • Đầu tư hạ tầng, tiết kiệm năng lượng, nâng hiệu quả sản xuất.

• Chính sách tiền tệ “thận trọng”:

  • Nếu chỉ thắt chặt quá mạnh (tăng lãi suất) → nguy cơ suy thoái (stagflation).

  • Thường phải phối hợp: hỗ trợ cung song song với kiểm soát cầu.

✅ Tóm lại: Không chỉ siết cầu, mà phải xử lý nguyên nhân chi phí và hỗ trợ doanh nghiệp, nếu không sẽ làm kinh tế đình trệ.

---

3. So sánh nhanh

 

case study của Việt Nam 2007–2009 (cầu kéo) và 2011–2013 (chi phí đẩy)

Case 1: Lạm phát cầu kéo (2007–2009)

Bối cảnh:

• Giai đoạn 2007 Việt Nam gia nhập WTO → kỳ vọng tăng trưởng rất cao.

• Dòng vốn FDI, FII, ODA, kiều hối đổ mạnh.

• Chính phủ tung gói kích cầu (2008–2009) để chống suy giảm toàn cầu.

• Ngân hàng bơm tín dụng ồ ạt (tín dụng tăng tới >30%/năm).

➡ Tổng cầu tăng mạnh vượt xa khả năng cung → lạm phát bùng nổ.

• Năm 2008: lạm phát gần 23% – cao nhất châu Á.

Biện pháp xử lý:

• Thắt chặt tiền tệ: NHNN nâng lãi suất cơ bản từ 8,25% (2007) → 14% (2008).

• Hạn chế tín dụng: kiểm soát cho vay bất động sản, chứng khoán.

• Thắt chặt chi tiêu công: hoãn nhiều dự án đầu tư công.

• Tăng dự trữ bắt buộc để hút tiền khỏi hệ thống.

✅ Kết quả:

• Lạm phát hạ nhiệt từ 23% (2008) → còn ~6,9% (2009).

• Nhưng tăng trưởng GDP giảm mạnh từ 8,5% (2007) → 5,3% (2009).

---

Case 2: Lạm phát chi phí đẩy (2011–2013)

Bối cảnh:

• Sau gói kích cầu 2009, nợ xấu ngân hàng và bong bóng BĐS bắt đầu phình to.

• Năm 2011: Giá dầu, lương thực, hàng hóa thế giới tăng mạnh.

• Trong nước: điện, than, xăng dầu điều chỉnh tăng giá theo thị trường.

• Lương tối thiểu được điều chỉnh nhanh → vòng xoáy chi phí.

➡ Giá đầu vào sản xuất tăng, kéo giá hàng hóa tăng → chi phí đẩy.

• Lạm phát 2011 lên tới ~18,6%.

Biện pháp xử lý:

• Chính sách “thắt chặt thận trọng”:

  • Nghị quyết 11 (2011): siết đầu tư công, hoãn/giãn dự án kém hiệu quả.

  • NHNN nâng lãi suất điều hành, kiểm soát tăng trưởng tín dụng xuống <20%.

• Ổn định vĩ mô:

  • Tăng dự trữ ngoại hối, kiểm soát tỷ giá.

  • Kiểm soát giá điện, xăng dầu theo lộ trình, không để tăng sốc.

• Hỗ trợ doanh nghiệp:

  • Giãn, hoãn thuế cho DN vừa và nhỏ.

  • Xử lý nợ xấu qua VAMC (2013).

✅ Kết quả:

• Lạm phát giảm mạnh: từ 18,6% (2011) → 6,6% (2012) → 6,0% (2013).

• Nhưng kinh tế rơi vào đình trệ: GDP chỉ ~5–5,5%/năm, bất động sản đóng băng, nợ xấu ngân hàng lộ rõ.

---

So sánh nhanh

---

👉 Nhìn vào đây ta thấy:

• Cầu kéo thì siết tiền là đúng thuốc.

• Chi phí đẩy nếu chỉ siết tiền sẽ bóp nghẹt tăng trưởng, nên cần thêm biện pháp hỗ trợ cung và ổn định kỳ vọng.

 

hai case này là “kinh điển” để so sánh chi phí đẩy và cầu kéo trong lịch sử kinh tế Mỹ.

---

Case 1: Mỹ thập niên 1970s – Chi phí đẩy (Cost-Push Inflation)

Bối cảnh:

• 1973 & 1979: Khủng hoảng dầu mỏ do OPEC cắt giảm sản lượng và cấm vận → giá dầu tăng gấp 3–4 lần.

• Dầu mỏ là đầu vào của hầu hết ngành sản xuất, vận tải, điện → chi phí sản xuất tăng mạnh.

• Đồng thời, kỳ vọng lạm phát lan rộng → công nhân yêu cầu tăng lương → vòng xoáy lương – giá.

➡ Đặc trưng chi phí đẩy: giá cả tăng dù tổng cầu không tăng tương ứng → xuất hiện stagflation (lạm phát cao + thất nghiệp cao).

Biện pháp xử lý:

• Chính phủ ban đầu áp dụng kiểm soát giá và lương → thất bại.

• Sau đó, Fed (dưới thời Paul Volcker, 1979) quyết liệt tăng lãi suất lên tới 20%.

• Nền kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái 1980–1982, nhưng lạm phát từ >13% (1979) giảm còn <4% (1983).

✅ Bài học: Chi phí đẩy nếu chỉ siết tiền quá mạnh → suy thoái; nhưng đôi khi phải “sốc thuốc” để phá kỳ vọng lạm phát.

---

Case 2: Mỹ 2021–2022 – Cầu kéo (Demand-Pull Inflation)

Bối cảnh:

• Covid-19 2020: Chính phủ Mỹ tung gói kích thích khổng lồ (trên 5.000 tỷ USD).

• Fed hạ lãi suất về gần 0%, bơm tiền (QE) quy mô chưa từng có.

• Người dân nhận stimulus check → tiêu dùng bùng nổ sau giãn cách.

• Thị trường chứng khoán, bất động sản, tiền số tăng nóng.

• Tổng cầu vượt xa khả năng cung (chuỗi cung ứng chưa kịp phục hồi).

➡ Đặc trưng cầu kéo: tiền nhiều, nhu cầu mạnh, tạo “nhiệt” cho mọi loại tài sản.

Biện pháp xử lý:

• Fed quay đầu siết chặt từ 2022: tăng lãi suất nhanh nhất lịch sử hiện đại (từ 0% → 5,25% chỉ trong 18 tháng).

• Giảm quy mô bảng cân đối kế toán (QT).

• Hạn chế tín dụng, hạ nhiệt đầu tư và tiêu dùng.

✅ Kết quả:

• Lạm phát từ đỉnh 9,1% (6/2022) giảm còn ~3% (2024).

• Nhưng tăng trưởng chậm lại, nguy cơ “hạ cánh cứng” luôn hiện hữu.

---

So sánh nhanh

---

👉 Như vậy:

• Chi phí đẩy (1970s): “giá xăng dầu đẩy cả nền kinh tế vào stagflation”.

• Cầu kéo (2021–22): “bơm tiền mua sắm quá nhiều, kinh tế nóng sốt”.

 

TRUNG QUỐC XỬ LÝ LẠM PHÁT RA SAO?

Case 1: Trung Quốc 2008–2010 – Lạm phát cầu kéo (Demand-Pull)

Bối cảnh:

• Khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008 → xuất khẩu Trung Quốc sụt mạnh.

• Bắc Kinh tung gói kích thích 4.000 tỷ NDT (~586 tỷ USD, tương đương 13% GDP) → tập trung vào hạ tầng, BĐS, công nghiệp nặng.

• Tín dụng ngân hàng nới lỏng cực mạnh → cho vay bất động sản, dự án địa phương.

• Tổng cầu tăng vọt, đặc biệt là đầu tư và bất động sản.

➡ Hiệu ứng:

• GDP bật tăng mạnh 2009–2010 (>10%).

• Giá BĐS, chứng khoán, nguyên vật liệu tăng nóng.

• Lạm phát từ 2009 ~ -0,7% (deflation nhẹ) → tăng lên >5% năm 2010.

Biện pháp xử lý:

• PBoC (Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc) thắt chặt dần: nâng lãi suất, tăng dự trữ bắt buộc.

• Hạn chế tín dụng chảy vào BĐS và hạ tầng.

✅ Kết quả:

• Hạ nhiệt lạm phát nhưng để lại hệ quả: nợ công địa phương, bong bóng BĐS (tới nay vẫn là rủi ro lớn nhất).

---

Case 2: Trung Quốc 2021–2022 – Lạm phát chi phí đẩy (Cost-Push)

Bối cảnh:

• Covid-19 và chính sách Zero-Covid → chuỗi cung ứng gián đoạn, chi phí logistics đội lên.

• 2021: Giá than, điện, thép, nguyên liệu thô tăng mạnh do thiếu hụt nguồn cung năng lượng.

• Lockdown diện rộng khiến sản xuất đình trệ, chi phí vận hành tăng.

• Nhu cầu nội địa yếu (không phải cầu kéo), nhưng giá vẫn tăng vì chi phí cao.

➡ Hiệu ứng:

• Lạm phát tiêu dùng (CPI) Trung Quốc không tăng quá mạnh (~2–3%), nhưng lạm phát sản xuất (PPI) vọt lên >10% trong 2021 – cao nhất 26 năm.

• Doanh nghiệp bị kẹp giữa chi phí tăng – cầu yếu, lợi nhuận co hẹp.

Biện pháp xử lý:

• Chính phủ bình ổn giá năng lượng: kiểm soát giá than, tăng khai thác trong nước.

• Hỗ trợ cung ứng: nới lỏng nhập khẩu nguyên liệu, trợ cấp sản xuất.

• PBoC đi ngược Mỹ: hạ lãi suất, bơm tín dụng để chống suy thoái, vì cầu nội địa quá yếu.

✅ Kết quả:

• CPI giữ ở mức thấp, tránh cú sốc lạm phát cho dân.

• Nhưng doanh nghiệp chịu sức ép lợi nhuận, tăng trưởng GDP chậm lại (~3% năm 2022 – thấp nhất nhiều thập kỷ).

---

So sánh nhanh hai giai đoạn Trung Quốc

---

👉 Như vậy:

• 2008–2010: Trung Quốc giống Việt Nam 2007–2009 → lạm phát cầu kéo do kích thích và tín dụng.

• 2021–2022: Trung Quốc giống Mỹ 1970s & Việt Nam 2011–2013 → chi phí đẩy do năng lượng và chuỗi cung ứng.