Hiện nay, theo các nghiên cứu khoa học mới nhất, trên thế giới có khoảng từ 390.000 đến 400.000 loài thực vật có mạch (vascular plants), trong đó:
1. Cây thân gỗ (trees & shrubs):
-
Ước tính có khoảng 73.000 - 80.000 loài cây thân gỗ.
-
Trong đó có khoảng 60.000 loài cây thực sự được xếp vào nhóm “cây thân gỗ lớn” (trees).
-
Các khu vực đa dạng nhất: Amazon, Đông Nam Á, châu Phi nhiệt đới.
2. Cây thân thảo (herbaceous plants):
-
Gồm các loài cỏ, hoa dại, cây bụi nhỏ.
-
Số lượng chiếm phần lớn trong thế giới thực vật, khoảng 300.000 - 320.000 loài.
3. Dương xỉ và thực vật hạt trần:
-
Dương xỉ (ferns): khoảng 10.000 - 12.000 loài.
-
Thực vật hạt trần (gymnosperms) như thông, bách: chỉ khoảng 1.100 loài.
4. Rêu và rêu sừng, rêu tản (bryophytes):
-
Không phải cây mạch thật sự nhưng vẫn được nghiên cứu trong thực vật học.
-
Khoảng 20.000 loài.
🌱 Tóm tắt nhanh:
Loại thực vật | Số lượng loài ước tính |
---|---|
Cây thân gỗ (Trees) | ~ 60.000 |
Cây thân thảo, hoa, cỏ | ~ 300.000 - 320.000 |
Dương xỉ | ~ 10.000 - 12.000 |
Hạt trần (Thông, Bách...) | ~ 1.100 |
Rêu, tảo bậc cao | ~ 20.000 |
Tổng cộng (ước tính) | ~ 390.000 - 400.000 loài |
📊 Cập nhật thú vị:
-
Mỗi năm, các nhà khoa học vẫn phát hiện mới khoảng 2.000 - 2.500 loài thực vật mới.
-
Khoảng 40% số loài thực vật đang bị đe dọa tuyệt chủng do biến đổi khí hậu, chặt phá rừng và đô thị hóa.
Dưới đây là danh sách một số loài cây quý hiếm của Việt Nam được liệt kê trong Sách đỏ Việt Nam, cần được bảo tồn khẩn cấp do nguy cơ tuyệt chủng cao
🌲 Cây gỗ quý hiếm
-
Pơ mu (Fokienia hodginsii)
Phân bố ở các tỉnh miền núi phía Bắc và miền Trung. Gỗ có mùi thơm, bền, được sử dụng trong xây dựng và đồ mỹ nghệ. -
Thông đỏ bắc (Taxus chinensis)
Phân bố chủ yếu ở Hà Giang, Lào Cai. Nhựa và vỏ cây có giá trị dược liệu cao, thường được sử dụng trong điều trị ung thư. -
Bách vàng (Xanthocyparis vietnamensis)
Phát hiện tại vùng núi cao Hà Giang. Loài cây gỗ quý hiếm, có giá trị lớn về bảo tồn và nghiên cứu. -
Hoàng đàn (Cupressus tonkinensis)
Loài cây gỗ quý, phân bố hạn chế ở vùng núi cao, hiện đang bị đe dọa nghiêm trọng.
🌿 Cây dược liệu quý hiếm
-
Sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis)
Phân bố tại dãy núi Ngọc Linh (Kon Tum, Quảng Nam). Được coi là một trong những loại sâm tốt nhất trên thế giới, có giá trị cao trong y học. -
Bảy lá một hoa (Paris polyphylla)
Phân bố ở vùng núi cao phía Bắc. Cây thuốc quý có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, chữa rắn cắn, trị sốt rét, ho lâu ngày, hen suyễn, mụn nhọt. -
Bình vôi (Stephania glabra)
Cây thuốc quý được sử dụng nhiều trong Đông y với công dụng điều trị bệnh lý như an thần, cải thiện chứng mất ngủ, chữa tình trạng suy nhược cơ thể.
🌸 Các loài lan quý hiếm
-
Lan hài hồng (Paphiopedilum delenatii)
Loài lan quý hiếm, có hoa màu hồng nhạt, được đánh giá cao về mặt thẩm mỹ và kinh tế. -
Lan hài vàng (Paphiopedilum villosum)
Loài lan quý hiếm, có hoa màu vàng, phân bố ở các khu vực rừng nguyên sinh.
tại sao không nhân giống được các cây này?
Việc nhân giống các loài cây quý hiếm trong Sách đỏ Việt Nam rất khó khăn do nhiều nguyên nhân. Dưới đây là 5 lý do chính khiến việc nhân giống gặp trở ngại:
1. Mất môi trường sống tự nhiên (sinh cảnh đặc thù)
-
Nhiều cây quý chỉ sống ở điều kiện sinh thái rất đặc thù (độ cao, thổ nhưỡng, khí hậu, vi sinh vật cộng sinh).
-
Ví dụ: Sâm Ngọc Linh chỉ sống trên độ cao 1.200–2.500m, đất mùn rừng nguyên sinh.
-
Khi môi trường sống bị phá huỷ, việc nhân giống khó thành công vì không tái tạo được hệ vi sinh vật, nấm cộng sinh hỗ trợ cây phát triển.
2. Cây sinh trưởng chậm, vòng đời dài
-
Các cây gỗ quý như Pơ mu, Thông đỏ, Hoàng đàn có chu kỳ sinh trưởng rất chậm, mất hàng chục đến hàng trăm năm để trưởng thành.
-
Điều này khiến việc nhân giống, gây trồng mới cần nhiều thời gian, chi phí cao, khó đạt hiệu quả kinh tế trong ngắn hạn.
3. Khả năng sinh sản kém hoặc khó nhân giống vô tính
-
Nhiều cây ra hoa, đậu quả ít hoặc tỷ lệ nảy mầm thấp.
-
Một số cây chỉ có thể nhân giống bằng cây con mọc từ gốc mẹ (rất ít) hoặc không thể nhân giống bằng hom, chiết, ghép như các cây thông dụng.
-
Ví dụ: Lan hài hồng, Lan hài vàng rất khó nhân giống trong điều kiện nhân tạo.
4. Kỹ thuật nhân giống còn hạn chế
-
Công nghệ nuôi cấy mô, nhân giống invitro dù phát triển nhưng vẫn chưa áp dụng thành công trên diện rộng cho nhiều loài quý hiếm.
-
Lý do: Yêu cầu điều kiện vi lượng, enzyme, môi trường nuôi cấy phức tạp.
-
Nhiều loài chưa nghiên cứu đầy đủ gen di truyền, cơ chế phát triển.
5. Áp lực khai thác quá mức & hiệu quả bảo tồn thấp
-
Dù nhân giống thành công, cây non cũng khó tái lập ngoài tự nhiên do môi trường suy thoái.
-
Khai thác trái phép, buôn bán cây giống chưa kiểm soát khiến nỗ lực bảo tồn bị chậm lại.
✅ Kết luận ngắn gọn:
Việc nhân giống các cây quý hiếm thất bại chủ yếu do mất môi trường sống tự nhiên, sinh sản khó khăn, sinh trưởng chậm, kỹ thuật hạn chế và áp lực khai thác quá mức.