Dopamine là gì? dopamine có ở đâu trong người? tại sao con người lại bị nghiện dopamine

Dopamine là gì? dopamine có ở đâu trong người? tại sao con người lại bị nghiện dopamine

Dopamine là một loại neurotransmitter – chất dẫn truyền thần kinh – có vai trò rất quan trọng trong não bộ và hệ thần kinh trung ương, ảnh hưởng đến cảm xúc, hành vi, động lực, sự thưởng và vận động.

---

1. Dopamine là gì?

• Là một hợp chất hóa học do cơ thể tự sản sinh.

• Dopamine giúp truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh (nơron).

• Nó tham gia vào nhiều chức năng:
  ✅ Điều chỉnh cảm xúc (niềm vui, hứng thú)
  ✅ Điều khiển vận động (liên quan đến bệnh Parkinson)
  ✅ Hình thành hệ thống thưởng (reward system)
  ✅ Tăng khả năng học hỏi và ghi nhớ.

công thức hoá học của dopamine

Công thức hóa học của dopamine là:

👉 C₈H₁₁NO₂

---

🧪 Tên gọi hóa học đầy đủ:

• 4-(2-aminoethyl)benzene-1,2-diol

• Thuộc nhóm catecholamine – dẫn xuất của catechol có thêm nhóm amin.

---

🧬 Cấu trúc phân tử:

Dopamine gồm:

• Một vòng benzen (vòng thơm)

• Hai nhóm hydroxyl (-OH) ở vị trí ortho (1,2) → gọi là catechol

• Một chuỗi bên chứa nhóm amine (-NH₂) gắn vào vòng → tạo thành một amine sinh học

• Tóm tắt:

  Tên gọi	Dopamine
  Công thức phân tử	C₈H₁₁NO₂
  Khối lượng phân tử	~153.18 g/mol
  Nhóm hóa học	Catecholamine
  Tính chất	Tan tốt trong nước, phân cực, dễ bị oxy hóa

---

2. Dopamine có ở đâu trong cơ thể?

Dopamine được sản xuất chủ yếu ở:

• Não giữa (Midbrain): đặc biệt là vùng Substantia Nigra và Ventral Tegmental Area (VTA).

• Các vùng mà dopamine hoạt động mạnh gồm:

  • Hệ viền (Limbic system) → cảm xúc

  • Thể vân (Striatum) → vận động

  • Vỏ não trước trán (Prefrontal cortex) → tư duy, lập kế hoạch, ra quyết định.

Ngoài ra, dopamine cũng hiện diện ở ngoại biên, chẳng hạn như:

• Ruột (intestine): có ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.

• Thận: điều hòa bài tiết natri.

• Tuy nhiên, dopamine không thể vượt qua hàng rào máu não, vì vậy dopamine trong não và dopamine ngoại vi là tách biệt.

---

3. Tại sao con người bị “nghiện dopamine”?

Thật ra, con người không nghiện dopamine, mà là nghiện cảm giác dễ chịu mà dopamine mang lại.

❖ Cơ chế:

• Khi bạn làm điều gì đó thú vị (ăn ngon, chơi game, nhận lời khen, chiến thắng…), dopamine tăng lên trong hệ thống tưởng thưởng của não → bạn cảm thấy vui sướng.

• Não ghi nhớ điều đó → thúc đẩy bạn lặp lại hành vi ấy → tạo thành vòng lặp "kích thích – thưởng – nghiện".

❖ Ví dụ các hành vi kích hoạt dopamine:

• Lướt mạng xã hội liên tục

• Chơi game, cờ bạc, mua sắm

• Sử dụng chất kích thích (nicotine, cocaine, rượu…)

• Ăn đồ ngọt, thức ăn nhanh

❖ Vấn đề:

• Những hoạt động kích dopamine quá mạnh hoặc quá thường xuyên làm não bị lệ thuộc.

• Khi dopamine “ngưỡng cao” trở thành bình thường, các hoạt động thường ngày không còn hấp dẫn → sinh ra chán nản, mất động lực, và tìm kiếm sự kích thích mạnh hơn.

---

4. Kết luận ngắn gọn