Gan - nhà máy hoá học -bộ lọc -kho dữ trự năng lượng của cơ thể
Gan là một trong những cơ quan lớn và quan trọng bậc nhất trong cơ thể con người. Nó hoạt động như một nhà máy hóa học, một bộ lọc, và một kho dự trữ năng lượng.
🧠 Chức năng chính của gan trong cơ thể:
1. 🔬 Chuyển hóa dinh dưỡng
-
Chuyển hóa glucose → glycogen (dự trữ năng lượng).
-
Chuyển hóa lipid, protein, sản sinh cholesterol, ure, acid amin...
-
Tổng hợp vitamin, enzym, các chất cần thiết cho hoạt động sống.
2. 🧪 Khử độc – giải độc
-
Gan lọc máu, loại bỏ độc tố, thuốc, rượu bia, hóa chất ra khỏi cơ thể.
-
Chuyển các chất độc thành dạng dễ tan để thải ra ngoài qua mật hoặc nước tiểu.
3. 💉 Tạo và dự trữ máu
-
Gan tạo ra các yếu tố đông máu, giúp cầm máu.
-
Dự trữ máu, đặc biệt trong các tình huống thiếu máu cấp.
4. 🍳 Sản xuất mật
-
Mật được gan tiết ra để tiêu hóa chất béo trong ruột non.
-
Mật còn giúp đào thải bilirubin (sản phẩm thoái hóa hồng cầu cũ).
5. 🧬 Điều hòa miễn dịch
-
Gan chứa nhiều đại thực bào Kupffer – giúp lọc vi khuẩn, virus trong máu.
-
Điều hòa miễn dịch và ngăn phản ứng quá mức.
🧫 Các bệnh lý thường gặp về gan:
1. Viêm gan (A, B, C, E...)
-
Do virus tấn công gan → viêm, đau gan, vàng da.
-
Viêm gan B và C có thể diễn tiến thành mạn tính → xơ gan, ung thư gan.
2. Gan nhiễm mỡ
-
Tích tụ mỡ trong tế bào gan, thường do uống rượu, béo phì, tiểu đường.
-
Chia thành gan nhiễm mỡ do rượu và không do rượu (NAFLD).
3. Xơ gan
-
Mô gan bị tổn thương lâu dài → hình thành mô sẹo (xơ hóa) → mất chức năng gan.
-
Do viêm gan mạn tính, nghiện rượu, độc tố, thuốc...
4. Ung thư gan
-
Thường là biến chứng của viêm gan B/C hoặc xơ gan.
-
Loại phổ biến: ung thư biểu mô tế bào gan (HCC).
5. Suy gan cấp / mạn
-
Gan mất hoàn toàn chức năng lọc máu, giải độc → nguy cơ tử vong cao nếu không điều trị kịp thời.
6. Sỏi mật – tắc mật
-
Do sỏi hoặc u gây tắc dòng mật → vàng da, phân bạc màu, ngứa dữ dội.
🔎 Dấu hiệu cảnh báo gan có vấn đề:
-
Vàng da, vàng mắt
-
Nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu
-
Đau vùng hạ sườn phải
-
Mệt mỏi kéo dài, chán ăn
-
Da ngứa, nổi mẩn
-
Dễ bầm tím, chảy máu
