Hạ đồi = Thủ tướng, Tuyến yên = Bộ trưởng, Tuyến đích = Đơn vị thi công chính.
1. Tuyến đích là gì?
-
Tuyến đích là các tuyến nội tiết chịu sự điều khiển gián tiếp của não (qua hạ đồi – tuyến yên).
-
Khi hạ đồi → tuyến yên phát tín hiệu (hormone kích thích), các tuyến đích sẽ nhận lệnh và sản xuất ra hormone đặc hiệu để thực hiện chức năng của mình.
-
Nói đơn giản:
Tuyến đích = Tuyến sản xuất hormone cuối cùng để tác động lên cơ thể theo lệnh từ tuyến yên.
2. Các tuyến đích trong cơ thể và vị trí của chúng:
| Tuyến đích | Vị trí | Hormone tiết ra | Tác dụng chính |
|---|---|---|---|
| Tuyến giáp (Thyroid gland) | Trước cổ, dưới yết hầu | T3, T4 (Thyroxine) | Điều hòa chuyển hóa, nhiệt độ, nhịp tim |
| Tuyến thượng thận (Adrenal gland) | Trên đỉnh mỗi quả thận | Cortisol, Aldosterone, Adrenaline | Điều hòa stress, huyết áp, nước – muối |
| Buồng trứng (ở nữ) | Hai bên tử cung, trong khung chậu | Estrogen, Progesterone | Điều hòa sinh sản, chu kỳ kinh nguyệt, nữ tính |
| Tinh hoàn (ở nam) | Trong bìu | Testosterone | Phát triển đặc điểm nam giới, sinh tinh, sinh lý |
| Tuyến vú (với Prolactin kiểm soát) | Vùng ngực | Sản xuất sữa (tác động bởi Prolactin) | Nuôi con sau sinh |
| Xương & Cơ (tác động bởi GH – hormone tăng trưởng) | Toàn thân | Phát triển chiều cao, khối cơ, xương chắc khỏe | |
| Tuyến tùng (Pineal gland) | Giữa não, gần trung tâm não bộ | Melatonin | Điều hòa nhịp sinh học (ngủ – thức) |
➡️ Tất cả các tuyến này chịu ảnh hưởng trực tiếp từ tuyến yên, còn tuyến yên nhận lệnh từ hạ đồi.
3. Hệ thống điều hành nội tiết:
| Tầng lệnh | Vai trò | Ví dụ |
|---|---|---|
| Hạ đồi | Trung tâm điều phối (ra lệnh tuyến yên) | Tiết TRH, CRH, GnRH |
| Tuyến yên | Trung gian truyền lệnh (kích thích tuyến đích) | Tiết TSH, ACTH, FSH, LH |
| Tuyến đích | Thực hiện nhiệm vụ chính | Tuyến giáp tiết T3/T4, Thượng thận tiết Cortisol, Buồng trứng tiết Estrogen |
➡️ Giống như Hạ đồi = Thủ tướng, Tuyến yên = Bộ trưởng, Tuyến đích = Đơn vị thi công chính.
4. Tóm tắt dễ nhớ:
| Tuyến đích là gì? | Tuyến nội tiết chịu sự điều khiển của hạ đồi – tuyến yên |
|---|---|
| Vị trí | Giáp (cổ), Thượng thận (trên thận), Buồng trứng (nữ), Tinh hoàn (nam), Xương – cơ, Tuyến vú, Tuyến tùng (não) |
| Vai trò | Tiết hormone thực hiện chức năng sống còn: chuyển hóa, sinh sản, điều hòa stress, phát triển cơ thể, nhịp sinh học |
➤ Kết luận:
Tuyến đích là các tuyến nội tiết quan trọng nhất, chịu sự chỉ huy từ trên xuống của hạ đồi – tuyến yên, thực hiện điều hòa toàn bộ hoạt động sống của cơ thể.
