Tỳ lá lách nằm ở đâu? chức năng nhiệm vụ
Tỳ (Lá lách) trong y học phương Đông và lá lách (lách) trong y học phương Tây đều là một cơ quan trong cơ thể, nhưng ý nghĩa và chức năng có sự khác nhau rõ rệt giữa hai nền y học. Dưới đây là giải thích theo cả hai góc nhìn:
🩺 I. Theo y học hiện đại (Tây y)
📍Vị trí:
Lá lách nằm ở bên trái bụng trên, phía sau dạ dày, dưới khung sườn trái, khoảng ngang mức xương sườn 9–11. Nó được che chắn bởi xương sườn nên không dễ sờ thấy ở người bình thường.
🧠 Chức năng:
-
Lọc máu – loại bỏ tế bào hồng cầu già, hư hỏng khỏi tuần hoàn.
-
Dự trữ máu – có thể co lại để giải phóng máu khi cần (ví dụ khi mất máu).
-
Tạo miễn dịch – chứa nhiều bạch cầu, giúp nhận diện và chống lại vi khuẩn, virus.
-
Tạo máu (ở thai nhi) – trong bào thai, lá lách tham gia sản xuất hồng cầu.
🌿 II. Theo y học cổ truyền (Đông y)
📍Vị trí:
“Tỳ” (脾) không chỉ là một cơ quan vật lý như “lá lách” trong Tây y mà là một hệ thống chức năng, gắn liền với tiêu hóa và chuyển hóa, có “tạng tỳ” trong ngũ tạng (Tâm – Can – Tỳ – Phế – Thận).
🧠 Chức năng của Tỳ:
-
Chủ vận hóa (chức năng chính):
-
Tỳ giúp “vận” (vận chuyển) và “hóa” (chuyển hóa) đồ ăn thành tinh chất.
-
Đưa “tinh vi” của thức ăn lên phế (phổi) để kết hợp với khí trời thành khí dinh dưỡng nuôi cơ thể.
-
-
Thống huyết:
-
Tỳ giữ cho huyết không bị thoát ra ngoài mạch.
-
Tỳ hư sẽ gây xuất huyết như băng huyết, chảy máu cam, dễ bầm tím...
-
-
Chủ cơ nhục – tứ chi:
-
Tỳ khỏe thì cơ bắp đầy đặn, khỏe mạnh.
-
Tỳ yếu thì tay chân mệt mỏi, yếu sức.
-
-
Khai khiếu ra miệng – biểu hiện ở môi:
-
Miệng ăn là đầu vào của thức ăn → liên quan Tỳ.
-
Tỳ yếu thường ăn không ngon, miệng nhạt, môi tái...
-
-
Tỳ sinh khí – khí hậu của Tỳ là thấp:
-
Tỳ hư sinh thấp trệ, tiêu hóa kém, bụng đầy chướng, tiêu chảy.
-
🧩 So sánh nhanh:
| Đặc điểm | Tây y – Lá lách | Đông y – Tỳ |
|---|---|---|
| Vị trí | Dưới sườn trái, sau dạ dày | Khái niệm chức năng (vận hóa) |
| Chức năng chính | Lọc máu, miễn dịch | Vận hóa thức ăn, sinh khí, thống huyết |
| Tổn thương gây ra | Giảm miễn dịch, dễ nhiễm trùng | Tiêu hóa kém, cơ nhão, xuất huyết |
🧘 Gợi ý khi “Tỳ hư” (theo Đông y):
-
Dễ mệt mỏi, ăn không ngon, tiêu hóa kém, phân lỏng.
-
Cần “kiện tỳ” bằng:
-
Ăn ấm, dễ tiêu: cháo gạo, khoai lang, hạt sen.
-
Dùng thảo dược: Đảng sâm, Bạch truật, Phục linh, Cam thảo.
-
Tập khí công – dưỡng sinh buổi sáng (giờ Thìn – 7-9h).
-
