🧠 1. Vì sao ăn no khiến bạn buồn ngủ? – Cơ chế tổng hợp
✅ A. Tăng insulin → tăng hấp thu tryptophan → tăng serotonin – melatonin
-
Khi ăn, đặc biệt là bữa giàu carb (cơm, bánh mì, mì...), insulin tăng mạnh.
-
Insulin giúp axit amin tryptophan (tiền chất của serotonin) dễ đi vào não hơn.
-
Trong não, tryptophan → serotonin → rồi được chuyển hóa thành melatonin (hormone gây buồn ngủ).
-
👉 Đây là chuỗi chính gây buồn ngủ sinh hóa.
✅ B. Lưu lượng máu chuyển về hệ tiêu hóa
-
Ăn no khiến máu dồn về ruột để tiêu hóa, dẫn đến giảm máu lên não → cảm giác mệt mỏi, lờ đờ, buồn ngủ.
-
Giống như “não hoạt động chậm lại để dành tài nguyên cho ruột”.
✅ C. Serotonin ở ruột (90%) – vai trò hỗ trợ
-
Đúng là ~90% serotonin của cơ thể được sản xuất ở ruột (chủ yếu tại các tế bào enterochromaffin).
-
Tuy nhiên:
-
Serotonin ở ruột không trực tiếp vào não do hàng rào máu–não.
-
Nhưng nó góp phần điều hòa nhu động ruột, truyền tín hiệu no, và có thể ảnh hưởng gián tiếp đến hệ trục ruột – não (gut-brain axis).
-
Một số nghiên cứu cho thấy serotonin ruột ảnh hưởng đến tâm trạng và buồn ngủ thông qua hệ thần kinh phó giao cảm.
-
📌 KẾT LUẬN NGẮN GỌN
| Nguyên nhân | Có gây buồn ngủ? | Vai trò |
|---|---|---|
| Tăng insulin → tryptophan → serotonin → melatonin | ✅ Chính yếu | Sinh hóa thần kinh |
| Máu dồn về ruột, giảm máu lên não | ✅ Góp phần | Sinh lý tuần hoàn |
| Serotonin ở ruột (90%) | ✅ Góp phần gián tiếp | Qua trục ruột–não, nhu động ruột |
📎 Vậy ăn gì dễ buồn ngủ nhất?
| Loại thực phẩm | Tác dụng |
|---|---|
| Tinh bột nhiều: cơm, bánh mì, mì | Tăng insulin mạnh → tăng serotonin |
| Chuối | Giàu tryptophan và vitamin B6 (giúp tổng hợp serotonin) |
| Sữa ấm, yến mạch | Làm dịu – kích thích melatonin |
| Ăn quá no | Dù ăn gì, ăn quá no đều dễ gây lờ đờ vì máu dồn về tiêu hóa |
